Suugaanta Reer Almis

Ka Wikipedia

Suugaanta Reer Almis waa suugaamo ay qoreen dadka reer Almis waxaa ugu caansan suugaanta Axmed Nuux Ismacil.Magaca Almis ayaa ah Buur ku taal waqooyiga magaaladda Hargeysa, waana goob uu waqtigiisa in badan ku qaatay Axmed Nuux Ismacil oo ah jilib ka mida Sacad Muse, Habar Awal, Isaaq, inta bandanna loo yaqaan Reer Axmed. Taariikh fac weyn oo suugaan leh ayuu Axmed Nuux iyo tafiirtiisu ku leeyihiin Somaliland gaar ahaan magaaladda Berbera ilaa buurtan Almis.

waxaanan halkan idiinku so gudbin doona cumar usteeliya iyo ahmed hirsi dhooldahable markay isku jawabayeen

Cumar Xuseen (Ustareeliya)[wax ka badal | wax ka badal xogta]

Cumar Xuseen wuxuu noolaa horaantii qarnigii 20th , waxaanu ku magic dheeraa Cumer Ustareeliya. Gabayo geel ammaan ah oo lagu tiriyo inay ka mid yihiin kuwa ugu horeeya ee geel lagu ammaano ayuu leeyahay. Badi dadka Af Somaliga ku hadlaana aad u maqleen. Naanaystani waxay ku raacday goob arroos ah gabay uu ka tiriyey oo erayga Ustareeliya ku jiray ahaanna eray aanay badi Somalidu hore u maqal: Iglan iyo Shawaa dahabkayaga laga amaahdaaye Ustaraaliya noo jiraban adhaxda jiilaale[1]

Gabayadda Geela[wax ka badal | wax ka badal xogta]

Dhudaha gabay haddaan axmadoow dhuuxa ka abbaaro
Abidkayba xarafkaan dhigaa dhaxalgal weeyaan e
Anigoo dhallaanaan xafiday dhihitinkiisii e
Caawuu gadhkaygii dhafoo dhabannaday buuxshay
Inuu xarafku iga dheelliyaa waa dhegxumo weyn e
dhegaysta caawana tix waan dhaabadayn jiray e
Adhi waa dhallaan iyo haween dhimaradiisii e
Dhaldhalaalka iyo ciirtu waa dhuubka karameede
Dhaqaalaha haweenka iyo guryaha siima dhaafsana e
Lo'da dhiiqda laga maalayiyo dhayda iyo xoorku
Dhudhunkay biyaha kula jirto iyo dhabarka weeyaan e
Mar hadday abaaruhu dhacaan dhimatay geesleeye
Ragga laxaha sii dhawrayoow dhaqasho waa geel e
Dhibaatiyo adoo gaajo qaba dhaxanta jiilaalka
Dhoor caano laga soo lisoo yara dhanaanaaday
Nin dhadhamiyey wuu garanayaa dhul ay qaboojaan e
Goortaad dhantaa baa jidhkaba dhididku qooyaa e
Ragga laxaha sii dhawrayoow dhaqasho waa geel e
Dheeraad u raaca iyo bilay dhacarsataa Hawd e
Iyadoo dhinbiishii suudiyo dhilatay maygaagga
Iyadoo dhammaan wada rintoo dhaaddan oo quruxsan
Oo farowga oofaha ku dhigay dhinacu goobaystay
Iyadoo dhawaysoo candhiyo dhays la socon weyday
Ayey jeelka kama dhawrsatee dhanaha xiistaaye
Dhabbaduu ku soo ururiyaa dhoobigii jiray e
Markay dhawr habeen soo dhaxday dhamal timaaddaa e
Dharaar bay carrada joogsataa oy dhegadka ruugtaa e
Habeenka waxaa laga dhiijaa dhay habeed badan e
Ragga laxaha sii dhawrayoow dhaqasho waa geel e
Dhag salaaddu goortay tidhaa bay dhacanta jiidhaa e
Dhismaha naadhka iyo wiilashay laba u dhiibaane
Goortay dhagax malkada shiishiyo dheenta lagu tiirsho
Sidii faras dhambaal culus sida yey kala dhaqaaqdaa e
Markay soo dhawaatay kalgacal Dhudi la yeedhaa e
Markaasay dhegaystaan kuwii ceelka loo dhigaye
Dhaqasho waxay ugu dhacaan kaalintay dhebi u xaadheen e
Ma dhursugo irmaankoo wax badan dhanaha moogaa e
Dhaltida iyo ratiga baarqabka ah dhibidu suudhaysay
Dhaqasho waxay u keenaan qotida dhaqayadeedii e
Heesteeda niman bow dhignaa dhooy la'aan jiray e
Dhallinyaro hormada loo dhigay oo timaha dhoobaystay
Sida nimanka dhaantada tumay ugu dhawaaqeen e
Dhufsashada hadhuubgaalladaa la isu dhiibaaye
Markay dheregto ayaa meel burca ah Dhool la tu'iyaa e
Sida dhaan harraad loo qabay ugu dhaqaaqeen e
Markaasaa dhulkuu joogi jiray lagu dhaqaajaa e
Xeryo guulkii loo dhigay dhag uga siiyaan e
Waxa dhaba habeenkaa ninkii dhama galxoodkeeda
Dhallaanimo qodxihii kugu mudnaa kaaga soo dhaca e
Ragga laxaha sii dhawrayoow dhaqasho waa geele
Waxay sii dhowaataba kolkay Idhamadii dhaafto
Halka dhuubka caws laga helay uga dhex oodaan e
Iyadoy horraantii dhashoo dhiraha loo waabay
Oo aad dhogorta qaalmaha xariir dheehan ku astayso
Ayaa dhool gu'oo soo onkoday dhibic ka hooraa e
Markaasay xeryaha uga dhigaan dhinacsinkii Hawd e
Dhaldhalaal magaaliyo bariis ma laha dheecaan e
Jiilaalku reeruu dhibay Dhool ku hoyataan e
Markaasay karuur laga dhigtaan dhiilo baaliday e
Inkastood adduun badan dhaqdo dheemman iyo daaro
Inkastood dhar wada suufa iyo dhag iyo laas qaaddo
Dhaxal male nin Soomaaliyoon dhaqannin koorreey e
Dhabbadii carraabaha markii nabar la sii dheelmo
Dhoorwiiloow goortuu ratigu Dheeho dhabar joogo
Dhudhunkeeda laafyaha markuu dhan ula boodaayo
Dhegta iyo tawaaddiyo xubnaha laysku wada dhaabay
Dhudda kuruska beerkiyo kelyaha dhibidu gaashaysay
Dhexda labada qaar noqotay iyo dhabarka soo xoodmay
Dhegeysigu micida meel cidla' ah dheef u rabinaayo
Dhufashada rakaadday farxadi kugu dhammaataay e
Ragga laxaha sii dhawrayoow dhaqasho waa geel e
Ammaantiisa kuumaan dhammayn kumana dheeraane
Dhaayaha geelu leeyahay haddaan dhool yar ka iftiinsho
Dhaddigiisa lama iibiyeen lamana dhiibeen e
Dhool lama muquunsheen haddii dhawr lagaa xidho e
Waa dhagax nafloo heeyjaddaa dhigay Ilaahay e
Dhadhaab adag haddaanu ka bixin laguma dhaarteen e
Waa dhabarka seedaha ku yaal sidigta Dhaameel e
Wax kaloo ku dhaafaba rag ways kaga dhaqaaqaa e
Ragga laxaha sii dhawrayoow dhaqasho waa geel e
Dhugtankiyo rasaasti madfacu dhiraha laynaayay
Sida dhibicda shaydaanigay nagu dhawaaqaysay
Hadba dhuungalayntaan bunduqa kula dhawaanaayay
Aniguba dhexdeed waxaan ku jiray Dheeho tacabkeed e
Dhoorwiil u yeedhyeedh nimaan dhaqanin waa caydh e[2]

Gabaygan Cumar Austeliye (Ilaahay ha u naxariistee) isagaa oo cadan gaadhay ayuu walaalkii Cabdilaahi Cawl u yeedhay oo uu ku yidhi geel ayaan inoo iibinayaa. Cumarna waxa la sheegay in uu geela u jeclaa si yaable ama si qayra caadi ah oo wax uu Geelu ula siman yahay aanay adduunyada jirin. Markii uu Cumar ka soo noqday Cadan ayuu Cabdilaahi ku yidhi"Geela inaga daayo walaal aynu gaadhi iibsano". Cumar oo aan gaadhi iyo diyaarad midna doonayn ayaa tixdan soo socota halkaa ka tiriyay.

Sabanadanba waa taan ka tagay sa iyo wowgii
Waa taan ka saahiday tan iyo sabanki dayreed
Xalay uun baa saqdii dhexe hurdada siidhi lay tumay
Sifaheeda maqal waa tixdaan saxayay waayahan
Adduunyadu ninbay saacida saa'irtaa bari
Sanado iyo gu'yaal dhawra bay sare u qaadaa
Sinti adag haddaanu ka dhaqan siinad iyo xoolo
Markaasay sidii la arki jiray sibiq ku dhaaftaa
Salaantiyo bariidadan cadmeed soorta iyo qaadka
Sanduuqyada camirin aaladaa kuu sudhsudhan bayjka
Sariiraha furshaantiyo cudbiga laysu kaa saaray
Sidaa aabaheen kuma anu dhaqan siica iyo laan
Somali aradkeedu waa siigo iyo qiiq
Salka kama fadhiyo nimaan dhamayn suluxii heemaar
Ana waan sahraday waxaan miyiga siinad ku lahayn
Ku saranseeray roobkoo ku simay sud iyo gaaroodi
Saqda dhexe haddii lagu lalabu socotadii geedi
Koromada sagaal jiray haddii keeno lagu saydho
Aqalada sintoodii haddii sibirta loo laabo
Qarqarsiga haddii lagu sakibo sayn caddaha dhaartay
Heeryada haddii lagu sawiro suunka iyo bayda
Samay markaad tidhaahduu adhxaha sare u qaadaa
Waa wuxuu Ilaahay sandahay si aad u eegtaaba
Sideed loola iyo tiirki iyo saamihii adari
surradii ubada teesan iyo saabka iyo haanta
Intaasa la wada saarayaa saa'id weheshaa
Siqiirkii dhalaankana guray uga sameeyaan
Goortii suryada loo furuu sare u boodaa
Salinkiyo waxa lagu caawiyaa suuradaha adag
Meeshiyo salaada iyo hadhka ayuu socod u jeedaa
Dadka oo surmiyay bay furaan sool abaar badan
oo waliba seetada xigga ah lay su saaraa
Adduun lama sinoo geelu waa siinad gooniya
Rag sardamay sokeeye is dilay oo sabada mayd yaalo
Sooyaanka xaajada haddii odayo loo saaro
Sargad dheer haddii lala dhex galo seenyo xeradeeda
Sidka dhalay marcurad suura iyo sagal_madow qaalin
Sideed awrka lagu dhaamiyee sagal baruuroobay
Sodon na haysku dhimatee haddii ugub la soo saaro
Sulux iyo ammaan baa gacmaha laysu saaraa
Seedi iyo abti iyo walaal iyo nin iyo saaxiibki
Kol haddaan raggii kala suntaday wax iska siinaynin
Suuq joog magaaliyo dilaal sogobti mooyaane
Si kaloon ku taaba ma jiro suluxi heemaal[3]

Suugaantii Kale ee Cumar[wax ka badal | wax ka badal xogta]

Cumar Xuseen Austraali iyo Heebaan oo Ciise Muuse ah waxaa dhex maray xurguf Suugaameed oo aan wax badani naga soo gaadhin Labadan oday waxa dhex maray gabayo faan ah oo aannu beyd-beyd ka hayno. Waxa gabayadu ku saabsan yihiin Milkiga magaalada Berbera oo qoloba gaar u sheeganayso. Ciise Muuse intaanay la wareegin Berbera waxa uga horreeyey Reer Axmed Nuux oo dhawr qarni cashuurta ka qaadan jirey dekedda. Is maandhaafku halkaasuu ka yimi oo ninna wuxuu garanayaa Sacad Muuse (Ciyaal Yoonis & Ciyaab Axmed) oo magaalada haysta Heebaanna magaalada Annagaa haysanna oo leh buu ku doodayaa. Heebaan oo waxoogaaga Nuux Ismaaciil ee ku sii hadhay Berbera u digaya ayaa yidhi:

Sitiinkiinan soo hadhay intaan sahayda loo miisin
Ee laydin saafurin ka hadha Saaxil murankeeda.

Cumarna oo yaabban baa ku soo jawaabay

Haddii Ciise Muuseba Berbera caawa iga yeeshay
iyaba waa cashiga aakhir seben camalladiisiiye

Mar kalena waa kii isla Cumar Xuseen lahaa:

Waxad sulubki Heebaan tidhaa saacaddaad aragto
Weliba waa sideed goor intaad nagu sinbaadheene
Hub samayso maantaan la bixay sumuci gaabnaaye

Heebaan baa isna ku soo jawaabaya

Waagii saraayuu dhacee suurta la afuufay
Eed surinka tuulada fadhidey saamigaa dhace
Waanigii senteri kuu ahaa soogan garabkaaga.
Cumarna erayadaasuu goldaloolo ka helayoo yidhi " Haddaad Senteri ii ahayd oo aad madaxnimo ii qirtay maxaynu ku murmaynaa!"
Haddii aad senteri ii ahayd soogan garabkayga
Suldaankaaga lama caasiyiyo Suudi-daarrada'e[4]

Cumar mar kale isagoo argay gabadh uu quruxdeeda u bogay waa kii lahaa:

Qureeshkeeda Faadumo haddaan qaar ka mid ah sheego
Tallaabada qallooc uma dhigtee way qotomisaaye
Qalbigaa ku faaraxa markay qaaddo laafyaha'e
Allaw hayga soo qaban intaan Qalanjo gaadhaayo

Tixahan aan wada dhammayn waxay ka mid ahaayeen gabayo dhawr ah oo ay is dhaafsadeen abwaanadii waaweynaa ee Cabdi Gahayr iyo Xasan Tarabbi oo Ciidagale ahaa iyo Cumar Australia oo Sacad Muuse u dhashay. Waxa bilaabay gabayadan silsiladda ah Cabdi Gahayr oo hunguri ka galay geel ay leeyihiin beel Sacad Muusa ah oo Hadhiye Cismaana oo ka soo xagaa baxay xeebta soona dagay banka Qool-Caday. wuxuu ku yidhi Cabdi Gahayr:

Sidii aar hilbii laga kacshay oon weli hamuun goynin
Waayadan higgaa igu go,doo waan hamaansadaye
Haab haabashaan ahay waxaaan heli se mooyaane
Geelaa hudheelluhu watee Hadhiye maalaayo
Hawl laawahaasaan arkaye ma hunguroodeene
Iyadoo hirkaa iyo hirkaa halab ka reemaysa
Iyadoo haleeliyo hor weyn wada hillaacaysa
Hayb yeelataba xerada waan ku hubsan dooneeye
Habar.yoonis iyo ciidagale labada haamoodba
Halkanay ka dhawdee tolkay wey hagranayaane[5]

Waxa gabaygaas oo dhammayn ka jawaabay Cumar Xuseen oo marshay tix aan ka hayno;

Geelaa horaadada fidshay ee hadhiye maalaayo
Habaryoonis iyo ciidagale labada haamoodba
Halyeeygii ducaaliyo xirsaa ugu hanweynaaye
Hadhgalaybaa laga diray heeshigaa dhalaye
Abidkiinba kuma hiil baxdaan halaca maadhiine
Huwanbaan ogaa oo dagaal kuma hagaagtaane
Hawhawda iyo faanku waa himiladiiniiye
Anna hawlle iigama duwana hurinta Daa'uude
Hitlarbaad ismoodaan markaad halaha maashaane
Abtiyaal wax aydaan helayn ha isku hiifina'e
Halba aniga oo nin u dilay oo habelna dheeraaday
Waydinkoo habeenkoo madow danood soo hitiqiseene[6]

Xasan Tarabi oo isagu dareensanaa xilliga ayaa Cabdi gabay canaan ah uugu jawaabay.

Cabdiyow waxaad heli kartaa la hungureeyaaye
Adigoon waxbaba haybsan baad hurisay duulaane
Hanti kaa yaraataad is tidhi buuxso haamaha'e
Talose waxay hagaagtaa markii la hojiyaa wiige
Kol haddii horruun loo dhufsado waa hogaan go'aye
Nimaan u hubsani haadaan ka duul oo hubanti weeyaane
Hadimaa tolkaa kugu qabaa taadu waa hadure
Heeraha libaaxuba hadduu hilib u gaajoodo
Isagoo hamuun qaba hadduu hamaga neef saaro
Muska ku hakan maayee hadday oodu hanan weydo
Haluu dilay hangool lagu dhuftuu kaga hagaaye
Cirkaadse haabanaysaa adoon hadal la gaadhayne
Awal toban gubaa la hayayuu halakadaysnaaye
Reer nuux wuxuu haysan jiray helina soo waaye
Ka hagaafe daarii hindigee maalku hoos yiile
Hoobaanta saadadii lahayd hebelo loo diiye
Habar yoonis iyo ciidangale laguma hawshoone
Hubka tiirsha uun baa la yidhi Herer ragii yiile
Dayuuradahan hawd meerayaan ku habranayaaye
Haleeladan irmaan reer mataan kama hugoobeene
Hama dheeridaa meel kalaa la hindisaayaaye[7]

Xasan Tarabi wuxuu ka xanaaqay gabaygii Cumar, kolkaasuu kan soo tiriyey

Carada iyo cerbaha shiisha iyo Dhamal calooshiisa.
Cudbi koriye ceeriga Burraho cadayga Laasdhuure.
Cadaadley carfigaa Tuuyo iyo culayga Maygaagta
Casaha Sheekh caleenti Burco iyo cogalka Oodweyne.
Caglishiriye Ceeg iyo Togdheer harada Ceegaagta
Gaaroodi labadiisa cidhif Ciinle iyo Tuurta
Ceelkaa Hargaysa iyo Togaan cidii ka guuraynin
udubkaa cidhiidhiga u degey ma cidkalaad mooday
saw cududda Habar Yoonis iyo Ciidagale maaha
Cafaw nooma galin reer Subeer waagi lays cunaye
Colaad iyo markii Geydh la dilay ciil la degi waaye
Cadawgaanu kaga deyranahay Curubta Reer Shiikhe
Caynkaa hadaanaan ahayn laysma caasiyo'e
Halka iyo caws guduudkii Jigjiga lagama ceesheene
Kolka beesha Cayn loo raraa Cadan u yaacdaane
Cidlaa kaga tagtaan reerahoon cir u irmaanayne
Horweyntiinan caydigu wadaa ma cayilaadeene
Cayuuntiina waxa boobi laa Caliyo Haaruune
Carandhiriye reer Fiqi Cigaal kuma ciseeyeene
Cishadii dhaweytona raggii caawiyaad tahaye
Caynkaana waan kugu ogahay ee calale yeelkaaga
Cirroolaha gaboobaa nin ragi ka cilmi qaataaye
Calisalaan Cabdiyo Daahir Magan Carab la sheekayso
Cishadii la gubay qayradii cobosha yaa laayey
Caarshiyo raggay Dawladii ciir ka qubi weydey
Anagaa ka sii ciidan badan cidi ma kaa yeeli
Waraabaa ciyaayee ka soo carara aaboooyin
Caruurtaa sidaa lagu sabaa ka caqli weyn uunku
Cabdallahan yaryari xoolahay celin yaqaaniine
Casar weerar iyo mayagaa caydh is garanaaya
Cabbaniyo Makaahiil miyaa cid iska riixaaya
Ma Cismaannadaa kula batay iyo Caliyo reer looge
Cusbadii Jaboutiyo kuwii cawda guranaayey
Dadku waa is wada caayayaa ee Cumar ma noo faanay
Ma cuwaaflahaan qarinayuu caawa ii tiriyey
Cuqaal talisa Boqor caaddila iyo culimo miisaan leh
Ilaahi Carshiga Nuuriyoow kaaga caban mayno
Caddaankaanu wada loollanaa madaw cisaynmayno[8]
Carada iyo cerbaha shiisha iyo Dhamal calooshiisa.
Cudbi koriye ceeriga Burraho cadayga Laasdhuure.
Cadaadley carfigaa Tuuyo iyo culayga Maygaagta
Casaha Sheekh caleenti Burco iyo cogalka Oodweyne.
Caglishiriye Ceeg iyo Togdheer harada Ceegaagta
Gaaroodi labadiisa cidhif Ciinle iyo Tuurta
Ceelkaa Hargaysa iyo Togaan cidii ka guuraynin
udubkaa cidhiidhiga u degey ma cidkalaad mooday
saw cududda Habar Yoonis iyo Ciidagale maaha
Cafaw nooma galin reer Subeer waagi lays cunaye
Colaad iyo markii Geydh la dilay ciil la degi waaye
Cadawgaanu kaga deyranahay Curubta Reer Shiikhe
Caynkaa hadaanaan ahayn laysma caasiyo'e
Halka iyo caws guduudkii Jigjiga lagama ceesheene
Kolka beesha Cayn loo raraa Cadan u yaacdaane
Cidlaa kaga tagtaan reerahoon cir u irmaanayne
Horweyntiinan caydigu wadaa ma cayilaadeene
Cayuuntiina waxa boobi laa Caliyo Haaruune
Carandhiriye reer Fiqi Cigaal kuma ciseeyeene
Cishadii dhaweytona raggii caawiyaad tahaye
Caynkaana waan kugu ogahay ee calale yeelkaaga
Cirroolaha gaboobaa nin ragi ka cilmi qaataaye
Calisalaan Cabdiyo Daahir Magan Carab la sheekayso
Cishadii la gubay qayradii cobosha yaa laayey
Caarshiyo raggay Dawladii ciir ka qubi weydey
Anagaa ka sii ciidan badan cidi ma kaa yeeli
Waraabaa ciyaayee ka soo carara aaboooyin
Caruurtaa sidaa lagu sabaa ka caqli weyn uunku
Cabdallahan yaryari xoolahay celin yaqaaniine
Casar weerar iyo mayagaa caydh is garanaaya
Cabbaniyo Makaahiil miyaa cid iska riixaaya
Ma Cismaannadaa kula batay iyo Caliyo reer looge
Cusbadii Jaboutiyo kuwii cawda guranaayey
Dadku waa is wada caayayaa ee Cumar ma noo faanay
Ma cuwaaflahaan qarinayuu caawa ii tiriyey[9]

Gabaygan ayuu Cumar ka mid ahaa raggii ka jawaabay, kiisa waa kan:

Abidkiinba wadaad qaawiyaa, qayd idiin lula e
Qoomiyada reer Sacad hadaan, qabarka gadhsiiyo
Qolmadoobe iyo Cayn hadduu, qiiqu kor u duullo
Qudhoon kaa jaro iyo naftood, qariso mooyaane
Qaaxada ninweyn oo dhurwaa, qodayo mooyaane
Qolqolada nin joogoon abtow, qarinno mooyaane
Qareen iyo xigaalkaynu nahay, ood qirato mooyaane
Qowsaarro tobana oo hilibaha, qalaya mooyaane
Qoraxay Ogaadeen haddaan, laga qareen raacin
Haddaan nabada waad quudhsatee, qaalin lagu doonin
Qosolkiyo haddaan Tarabiyow quruxdu beenoobin[10]
Abidkiinba wadaad qaawiyaa, qayd idiin lula e
Qadaadweynta reer Sacad hadaan, qabarka gadhsiiyo
Qolmadoobe iyo Cayn hadduu, qiiqu kor u duullo
Qudhoon kaa jaro iyo naftood, qariso mooyaane
Qaaxada ninweyn oo dhurwaa, qodayo mooyaane
Qolqolada nin joogoon abtow, qarinno mooyaane
Qareen iyo xigaalkaynu nahay, ood qirato mooyaane
Qowsaarro tobana oo hilibaha, qalaya mooyaane
Qoraxay Ogaadeen haddaan, laga qareen raacin
Haddaan nabada waad quudhsatee, qaalin lagu doonin
Qosolkiyo haddaan Tarabiyow quruxdu beenoobin[11]

Sheekooyinka Reer Almis[wax ka badal | wax ka badal xogta]

Sida la weriyey Faadumo Wacays Faarax oo ahayd gabadh qurux lagu majeertey; waxay ka dhalatay Reer Caynaanshe (Habar Yoonis), waxayna ooridiisa ahayd oo ay u dhaxday Maxamed Jaamac Caymar oo Xasan Maxamed ah (Ciise Muuse). Muddo bilo ah markii ay guri laheyd ayaa waxa xoog ku kaxaystey nin la odhan jirey Guun oo Reer Axmed Nuux ah (Sacad Muuse), oo ay Faadumo ilma-abti ahaayeen, Guun wuxuu Faadumo ka kaxaystey Banka Aroori ee Burco kanbalkeeda ah. Wuxuu ku qaatay faras dheereeya, waxaanu la tegey Bulaxaar. Dabadeedna wuu gabyey. Wuxuuna yidhi:

Xasan Maxamed xoog iyo laf iyo ma’u xiniin sheegtey
Xaf-ma siiyey Faadumo intaan Xamar u heenseeyey
Xiniinyaha ma jaray tuugaggii xabagta miisaayey

Gug baa laysku yidhi; afkaa gacanta la saaray; hibashaa la giirtey; ninkii gabadha laga dhacay iyo beeshoodiiba cadhay go’een, waxayna la ahaatay in karaamadoodii iyo dhegtoodiiba dhulka lagu dhuftay. Guddi baa la saaray; waxaana la go’aamiyey in ergo loo diro nimankii gabadha qaadey. Guun oo aroos ah ayey ergadii u tagtey, garawshiiyose ma bixine gawdh iyo af-lagaado ayuu ku jawaabay. Markii ergadii fara-madhnaan la soo noqotey, guluf baa la abaabuley; waxaana ciidanka abbaanduule u ahaa Cali Jaamac Haabiil. Waa kii lahaa, markii uu ciidanka uruursanayey, isagoo u gooddiyaaya nimankii Faadumo dhacay:

Goodiyo abeesaan sidaa garanse maysaane
Guddidiin xumaataye sun baa gawska dhigateene
Gunse waxa ah keenney ilmadu gobo’ tidhaahdaaye

Qal-qaaladii ciidan markii ay dhammaatey, guuto cago-madow ah ayaa la soo dareeriyey; galbeed iyo Buula-Xaar ayaa afka la soo saarey. Dhexda intii lagu sii jirey gabayo badan ayuu Cali Jaamac Haabiil tiriyey; waxaana ka mid ahaa geeraarkan uu faraskiisa u tiriyey oo dhawrkan tuduc laga hayo:

Haddaanan dhebi qaadhey
Dhag intaan kugu siiyo
Dhuunta kaaga aroorin
Haddaanan bir la dhaabey
Afka kuugu dhammeynoo
Dhareer kaa tifiq leynin
Dhabbo geel ka carraabay
Haddaan Siig dhitinaayiyo
Lagu moodin dhurwaa

Duhur dabadii ayaa weerar qabax laysku siiyey. Cali Jaamac wuxuu faraskiisii jiidhsiiyey gurigey Faadumo ku jirtey. Markii uu gurigii dumiyeyna Faadumo ayuu cududda ku dhegey, waanu soo fan-gashadey (faraskiisii ayuu xagga dambe soo saarey). Dabadeedna wuxuu ku tiraabay:

Is wadhaan-wadhkii Faadumoy wadhi ma kaa raacdey

Maalintaa ayey la baxdey Faadumo Wadhi oo beryihii dambe lagu naaneysi jirey. Ciidankii markii ay Faadumo gacantooda gashey wey ka jeedladeen waxaaney tageen magaalada Berbera; oo Reer Axmed Nuux aad u joogey. Dhoola-tus iyo is-muujin ka dib, Cali oo Faadumo sitaa faraskii ka soo degey, oo ka hor geeraarey nimankii, wuxuuna yidhi:

Cali-raan isha day
Guuna oohinta day
Ildab hiimada day
Ud-uduufka bahdoodiyo
Idilkii Axmed Nuuxna
Aqoon gaabnida day
Eebadaan sitiyo
Xamarna aabiga day[12]

References[wax ka badal | wax ka badal xogta]

  1. http://www.hoygasuugaanta.com/Heebaan.html
  2. http://www.somaliaonline.com/community/showthread.php/11905-Camelot!/page3[dead link]
  3. http://www.hoygasuugaanta.com/Geela4.htm
  4. http://www.hoygasuugaanta.com/Heebaan.html
  5. http://www.hoygasuugaanta.com/Gahayr1.htm
  6. http://www.hoygasuugaanta.com/Gahayr1.htm
  7. http://www.hoygasuugaanta.com/Gahayr1.htm
  8. http://www.hoygasuugaanta.com/Gahayr1.htm
  9. http://www.hoygasuugaanta.com/Gahayr1.htm
  10. http://www.hoygasuugaanta.com/Australi1.htm
  11. http://www.hoygasuugaanta.com/Australi1.htm
  12. http://www.progressio.org.uk/sites/default/files/War-and-peace.pdf