Talk:Ceeldheer

tarikhdii Shadoor Warsama Cali iyo Shiiq Daud Dulusow laguma soo koobi karo meshan lakin waxan isu dayi doona innan soo koo koobno sida ugu dhaqsaha badan Insha ALLAH

Saxid

Taarikhda saxda ah ee ceeldheer laga qoray waa tan wixi dheeri ah oo lagu deri karo halagu daro laakin waxa eydin ka bedesheen oo ah asalka degmada ceeldheer iyo dadki dagana qalad baa ka jira halka ee halagu noqdo.

BARO TAARIIKHDA SAXDA AH EE DEGMADA CEELDHEER IYO HALYEEYADA KA SOO JEEDA

Ceeldheer waa degmo ku taalo gobolka Galgaduud . Waxayna ka mid tahay Dagmooyinka ugu qadiimisan Gobalka Galgaduud. waxay dhacdaa dhinaca koofur bari ee gobalka.Degmadaan waxaa daga Qabiilka abgaal / waceysle . Waxay 18 Km u jirtaa xeebta Mareeg ee Badweynta Hindiya. Taariikh Degmadan ayaa markii ugu horaysay ayaa loo ku yimid oo deegaan ahaan lahaa beesha Haarun Waceysle waxaana loo aqoon jiray Ceel Haarun sanadkii 1937 - kadib markii dadkii deganaa Mareeg oo aheyd magaalo taariikhi ah ay ka soo guureen Dagaalkii Labaad ee Aduunka , kadib kolkaas oo Talyaaniga iyo Ingiriiska uu dagaal dhinaca badda ah ku dhexmaray Mareeg. Madaxdii gumaystihii Talyaaniga ayaa ku booriyay in dadkii ku noolaa Mareeg ay ka guuraan kuwaas oo marka laga reebo Talyaaniga isugu jiray Hindi, Carab iyo beelo kale oo soomaaliyeed, Hindidii iyo Carabtii ayaa u hayaameen magaaloyinka Cadale, Xamar iyo Baraawe halka reer Mareegii asalka ahaana ay u soo baqooleen dhinaca deegaanka Ceeldheer oo xiligaas ahaa meel ay ku yaaleen ceelal oo kaliya, Sida ay sheegayaan dadka yaqaan taariikhda degmada Ceel-Dheer. Magaalada Mareeg oo ahayd saldhigii sadexaad ee maamulkii Talyaaniga dalka Soomaaliya ku lahaa ayaa ahayd magaalo leh daaro qadiimi ah cimrigoodana lagu qiyaasay ilaa afar boqol oo sanadood & kuwo talyaanigu dhisay kuwaas oo intooda baday weli ka taagan halkaas,waloow qaarkood aad u gaboobeen hadana waxaa weli bed qaba sida, Gurigii Xaaji Maxamed Afrax Garuun oo aad Caan u aga ahaa Magaalada Mareeg iyo Misaajidkii Sh Da’ud Culusoow, Saldhigii Police ka, Xabsigi, Musawac,Xafiisyo, iyo guryo fara badan, Magaaladan oo ah mid ku dheresan xeebta mareeg ayaa weli waxaa ku dhaqan dad u badan kaluumaysato & xoolodhaqato.... Markaan u soo laabano habkii looga soo guuray Mareeg, Xaaji Maxamed Afrax Garuun, Geedi Shadoor Warsame iyo Shiiq Daa,uud Culusoow ayeey ahaayeen ragii ugu horeeyay ee dhismayaal ka kooban guriyo & dukaaman & Masaajid lagu dukado Ispitaal Dadka lagu daaweeyo & Ceelal biyood ayeey halkaa ka taageen Degmada Ceeldheer, dad badan ayaa isla markiiba qaatay fikradii labada Caaqil iyo Shiiq Daa,uud ba taas oo suurto galisay in ay Ceeldheer noqotay xarun ganacsi oo ay u soo dukaameysi tagaan tuulooyinka ku dhow dhow & dadka reer miyiga ah, waxaana dhamaan u soo wada guuray dadkii reer Mareeg oo nolol ka bilaabay halkaas, sidaas ayeeyna Ceeldheer Magaalo la degay ku noqotay Sanadkii 1937 waxaa la sameeyay doorashaddii golaha odayasha waxaana ka mid ahaa Cusmaan Xaaji Maxamed Afrax Garuun oo ahaa aasaasihi degmada Ceeldheer iyo Xildhibaankii igu horeeyay oo ay yeeshan beesha Waceeysle. Sanadkii 1957 Waxaa booqday Ceel-dheer wefdi uu hogaaminayo Muuse Boqor oo markaas ahaa wasiirkii arimaha gudaha Dowladdii ugu horeysey ee Soomaaliyeed ee Cabdulaahi Ciise madaxda ka ahaa waxaana dadkii la socday ka mid ahaa Daa’uud Cabdule Xirsi oo markaas ahaa Corneel Military ah, Shir ay yeesheen waxgaradkii Ceel-dheer & Muuse boqor ayaa waxaa laysla meel dhigi waayay, qodabadii layku soo qaaday oo ay u horeysay in Ceel-dheer laga sameeyo maamul Degmo. Sagootintii wefdiga Muuse Boqor ayaa waxaa garoonka diyaaradaha isugu soo baxay dadweyne fara badan oo halkaas ka muujiyay sida ay uga xun yihiin in Muuse hor istaagay qorshahoodii ay ku doonayeen Degmonimo waxaana gabayga caanka ah ee ( Qoodhiinya xeradiinbmaxaa qadiyay Ceeldheer) ka tiriyay halkaas abwaan Jimcaale Dhega-taag waxaana ka mid ahaa erayo aad u qiimo badan oo ahaa: Nimanaa qasnado buuxsadoo qalad wax loo siiyay. Nimanaa qaboowsada hilbaha qadadda maalmeede. Anagana waxaan soo qornaba waa la qariyaaye. Nalamana qal qaalshoo qar baa nalaga xooraaye. Qoodhiin ya xeradiin maxaa qadiyay Ceel-dheer. Mase qolo qolayntii horaad qiran tihiin waaga Oo axdigaan wada qaadanaa nala qiyaamaayay. 1959kii waxaa sii xoogeystay dadaalkii lagu doonayo in Ceel-Dheer laga dhigo Degmo, waxaana dadaalkaasi waday wax garad ey ka mid ahaayeen Cusmaan Xaaji Maxamed Afrax Garuun & Cali Gedi Shadoor & wax garad kale, dadaalkaasi oo markii dambe lagu guuleystay ayaa waxyaabihii suurto galiyay waxa ka mid ahaa iyada oo dadka ku dhaqan halkaas ay tiro ahaan u qalmayeen in ay helaan maamul degmo iyo weliba mashaariic ay ka mid ahaayeen Saldhig Police, Guriga Gudoomiyaha, Xabsiga, Cisbitaalka iyo xarumo kale oo uu maalgeliyay Cusmaan Xaaji Maxamed Afrax oo ganacsade weeyn iyo Xildhibaankii ugu horeeyay ba ahaa iyo Cali Gedi Shadoor maadaama dowladii Soomaaliyeed ee xiligaas ayan lahayn dhaqaale buuran, 1960-dii waxaa si rasmi ah loogu dhawaaqay degmanimada Degmada Ceeldheer taas oo in mudo ah ay wadeen waxgaradka degmada oo ay hogaaminayeen Allaha u raxmadee Cismaan Xaaji MAxamed Xaaji Cali Geedi Shadoor & rag kale, waxaa hoos tago Degmada Ceel-Dheer tuulooyin & degaano ay ka mid yihiin Nooleeye (Cowsweyne), Masago Waay oo hada loo yaqaan (Masago Weyn), Galcad (Ceel Maxaa Baare) Bud-bud, Caga-Cade, Cali yabaal, Gallibaax, sh.cabdullaahi, maalin cadaawe, baraag shadoor, hulcaduur baraag xasanleey iyo tuuloyin kale. Madaxdii Soomaaliyeed ee booqashada ku tagtay Degmada Ceel-Dheer waxaa kale oo ka mid ahaa Marxuum Maxamed Xaaji Ibraahim Cigaal, oo xiligaa isna Ra'iisul Wasaare ahaa, Sidoo kalane waxaa labo jeer booqasho ku tagay Madaweynihii Hore ee Soomaaliya Maxamed Siyaad Barre ee mudada 21ksano ka talinayay dalka Soomaaliya, SIYAASADDA. sanadka 1954 dii ka hor waxaa dalka Soomaaliya ka jiray maamulkii Talyaaniga ahaa ee A.F.I.S ( Adminstrizione Fuduciario Italiano Della Somalo) Maamulkaas ajnabiga ah waxaa la shaqayn jiray Niman Soomaaliyeed oo loo yaqiin (Consiglio Teretoriale) degmo kastana waxay ku lahaan jirtay wakiil waxaana Ceeldheer wakiil uga ahaa Md Cusmaan Xaaji Maxamed Afrax. Xilgaas oo siyaasiyiinta Soomaalyeed u kala qabsanaayeen labo xisbi oo waaweyn kuwaas oo kala ahaa Lego oo doonaysay in dalku helo madaxbanaani & Pro Italian oo u ololeyn jirtay in uu sii jiro maamulka Talyaaniga ahaa ayaa waxaa xusid mudan in dhamaan siyaasiyiinta Ceeldheer ay ahaayeen Lego. 1956 kii waxaa dalka Soomaaliya ka dhacday doorashaddii ugu horaysay baarlamaan Soomaaliyeed & kan Dawladda hoose marka laga reebo maamulkii magaalada Muqdisho.. Waxaa la doorta 70kii Deputato Waxaana xiligaas Ceelbuur laga soo doortay Mudane Cismaan Xaaji Maxamed Afrax Garuun. Waayo ceeldheer ma ahayn degmo. marki ugu horeysay oo ay noqoto Degmo Laba Kursi leh. Waxaa Ka soo galay Cismaan Xaaji Maxamed Afrax Garuun iyo Cali Geedi Shadoor 1960-1964 & Mudane Cabdulaahi Gacal Sabriye SNC. Municipiyadana Mudane Sheekh Yuusuf Guuleed Xasan SYL. 1968dii maadaama Xaaji Cusmaan Maxamed Afrax mudo dheer dadaal soo waday wuxuu go'aansaday in uu Siyaasadda ka fadhiisto waxaa Deg.laga soo doortay Mudane Xaaji Cali Geedi Shadoor SYL.Mudane Isaaq Iidoow Raage SAANU. Minicipiyadana Mudane Sh Yuusuf Guuleed, intaa ka dib Degmada Ceel-Dheer waxa ay soo martay marxalado kala duwan oo la jaanqaadayay isbedeladii maamul ee dalka soo maray. Maamuladii soo maray Ceeldheer xiligii kacaanka ka hor waxaa ka mid ahaa Sayid Cumar Xaaji Maxamed Afrax Garuun oo ahaa Gudoomiyihii ugu horeeyay, Mudane Xaaji Yuusuf Guuleed Xasan oo ku soo baxay doorashaddii golahii deegaanka (Consiglio Municipale). Weli waxbarasho heer jaamacadeed gaartay kama jirto degmada. Laakin dugsi hoose-dhexe iyo dugsi sare in taba way ka jiraan. Waxaa lagu boorinaa aqoonyahanka iyo ganacsata kasoo jeeda degmada iney falkeed galaan sidii jaamacadna looga hirgelin lahaa. hoteladii degmada ceeldheer waxaa ka mid ahaaa Garuun Hotel Ceeldheer Hotel Siinaay Hotel Mareeg Hotel heer xasan sireed gudoomiyaashii degmada ceeldheer Duqa Magalada Muqdisho Sayid Cumar Maxamed Afrax Dadkani waa dad caan ka ah magaalada Ceeldheer oo na ka qeeb khaatay aasaaskeedii: 1- Sayid Cumar Xaaji Maxamed Afrax Garuun (Wacaysle Abgaal) Gudoomiyihii ugu horeeyey ee yeelato Degmada Ceeldheer, kadibna wuxuu noqoyay Gudoomiya Gobolka Banaadir ahna Duqa magalada Muqdisho. 2- C/raxmaan Alfas (Dir 3- Maxed Abuukar (Shiikhaal) 4- Cali Cumar (Isaaq) 5- Saciid Maxed Ibraahim (Majeerteen) 6- Shariif Cismaan ( Asharaaf) 7- Cumar Aweys ( Majeerteen) 8- Saciid Jaamac Xuseen ( Isaaq) 9- C/lahi Maxed Af-gab ( Majeerteen) 10- Max'ed Aadan Meyle ( Ogaden) 11- Maxed C/lahi ( Gudubiirse) 12- Jaamac Darbaal ( Majeerteen) 13- Xuseen Cabdi ( Mareexaan) 14- Khaliif Cabdule Fiidoow ( Xawaadle) 15- Saciid Maqoote (Gibilcad) 16- Max'ed Muuse ( Siwaaqroon) 17- Xaaji Deg-deg ( Carab Maxamuud Saalax) 18- Maxed Faarax (Ogaden) 19- Xuseen Max'ed Cosoble [Wacaysle (Abgaal) 20- Muxudiin Xaaji Maxamed Afrax Garuun (Wacaysle Abgaal) 21- Cali Eybakar Shadoor [Wacaysle Abgaal} 22-cumar cali sheikh ahmed (cumar waayeel) (wacaysle abgaal ragii maamuli jiray mareeg Sayid Cumar Xaaji, Duqii Hore Magalada Muqdisho markii hore waxaa degmada mareeg maamuli jiray dadkaan soo socda 1-Xaaji Maxamed Afrax Garuun 2- Xaaji Afrax fareey Cabdi 3-Sheikh Axmed Caraay jimcaale 4- Cadaawe Cali Geedow 5- Siyaad Daameey 6- maxamed afrax farey 7- Socdaal Weheliye 8- Baare gacan wilif 9- Yuusuf Warsame Cali 10-Shiiq Daa,uud Culusoow 11 calasow cali warsame 12- Aw Cumar Xalane Aadan 13- Xaaji Maxamed Joqof Maxamuud 14-Geedi Shadoor Warsame. Waxaana lagu kordhiyay ragaan. Cusmaan Xaaji Maxamed Afrax Garuun Cali Gedi Shadoor Maxamed xaaji cagey Isaaq Idoow Raage Shiiq Cabdullaahi Sh Daa,uud Cumar Casir Kabootooy. Macalin Cabdule Xaayoow. Cabdullahi Gedi Shadoor Xasan Afrax Fareey. Sh Cismaan Sh cumar [Xidig] Sh Ibraahin Qaboobe (Madoobe) Xaaji Iimaan Gadaw Xasan Sheikh Axmed Caraay hogaamiyeyaashii dhaqanka Ugu horeeyey Cumar Sheikh Axmed Caraay in 1940s 1- Xaji Afrax Garuun Abtidoon 2-Shadoor Warsame Cali 3-Hiraabe Xajiin Calasoow 4-Cosoble Xararside 5-Maalin dhega dheere 6-Guuleed Calasoow Hiraabe 7-Sheikh Axmed Caraay Jimcaale 8-Yuusuf Warsama Cali 9-Maalin Raage 10-Siyaad Daamey 11-Cumar Sheikh Axmed Caraay 12-maxamed cali xeyle 13- casir kabootooy 14-Daameey Cali Xume 15-Ow Hilowle Cali 16-Cabdi shiqoow sabriye 17-tuuryare maxamuud cabdi Jiilkii sadaxaad lixdankii ee hayay taladii dhaqanka 1- Xaaji Cusmaan Xaaji Maxamed Afrax Garuun 2- Cali Gedi Shadoor 3- Cadaawe Cali Geedow 4- Sh Cabdullahi SH daa'uud culusow 5- Ibraahin Casir kabootoy 6- Xaaji Maxamuud Cilmi Dacay 7- Cumar casir ka bootooy 8- Xasanley Maxamed Joqof 9- xaaji axmad turyare maxamuud 10- Maxmuud Sheikh Axmed Caraay 11-Xaaji Imaan Gadaw Jiilkii Afraad Sideetameeyadii ee Hayey Taladii Dhaqanka 1- Xaaji Muxudiin Xaaji Maxamed Afrax Garuun 2- Cabdulahi Geedi Shadoor 3- Cali ciid culusow 4- Xaaji Xasan Sheikh Axmed Caraay 5- Axmed farah calasow 6- Sheikh Cali Kabaweyne 7- maxamad cabduulle feynuus 8- cirbad xaaji 9- cumar maxamed afrax 10- Xaaji cabdule casir 11-Xaaji Muxudiin Iidow warsame Culumaa'udiinka soo maray ama caanka ka ah degmada ceel-dheer 2 - Sh Cabdullahi Shiiq Daa,uud 3 - Shiikh Axmed Caraay jimcaale 4- Sh.Ibraahin Yare 5 - Shiikh Ismaan Shiikh Cumar (Xiddig) 6 - Shiikh Siciid Shiikh Ibraahim 7 - Shiikh Siciid Yaxye Xaaji Maxamed Afrax Garuun 8 - sh cabdullaahi cagalaab 9 - Macalin C/lahi Maxamed Joqof 10 - Macalin Nuur Maxamed Siyaad 11- Macalin Catoosh 12- macalin cali shire siicow bariir 13- sh axmed maxamuud raage (shimbir) 14-Shiikh Caamir Shiikh Ibraahim Yare Halyeeyda soomaaliyeed ee ka soo jeeda ceel-dheer Degmada ceel dheer waxaa sidoo kale ku dhashay kuna soo barbaaray siyaasiyiin caan Ah saraakiil iyo halgamayaal qeyb ka qaatay xornimada maanta aan harsaneyno. sadex ka mid ah 13 KII aas-aase ee xisbigii leegada SYL ayaa waxa ay ahaayeen kuwo u dhashay degmada ceel dheer waxaan ka mid ahaa. Max,ed Faarax Hilowle (Farnaajo) Cismaan Geedi Raage Max,ed Cali Nuur Halka tobanka soo hartayna ay u dhasheen shanta Soomaali taas oo ka dhigaysa in halgamayaashi xoriyada aanu maanta harsanayno sadax meelood meel ku dhawaad ay ka soo jeedeen Degmada Ceeldheer, taas oo keentay in sanadihii kontonaadkii iyo lixdamaadkii ay badan u yaqiineen Deg.Ceeldheer hooyadii Xoriyada Soomaaliyeed. Dadkii aad loo yaqiin waxaa kale oo ka mid ahaa ragga kala ah. President. Xasan Shiikh Maxamuud chairperson of the East and Horn of Africa Human Rights Defenders Network (EHAHRDN) Hassan Shirre Sheikh Axmed Caraay Gen. Director of Villa Somalia Thabit Abdi, Gen. Daa'uud Cabdule Xirsi Gen. Salaad Gabeyre Kediye Gen. Hussein Kulmiye Afrah Gen. Cabdule Barre Qalaaye Gen. Ahmed Gacal Ahmed(Gacal) Gen. Abuukar Xasan Wehliye (Suulaleey) Rear Admiral Xuseen Axmed Cadow (Ciidangale) Gen. Cali Caraye Cosobble [Gacma Dulle] Gen. Cali Cadaawe Cali Geedow Gen. Cusmaan Cumar Wehliye (Gas-gas) Gen. Ibraahim Raage Max'ed Gen Isaaq Idoow Raage Col. macalin Yusuf Cali Raage col. cumar aw cali calasow (cumar fiyaasko) Avv. Ismaciil Jimcaale Cosoble Deputato (MP) Cali Geedi Shadoor Deputato (MP) Sayid Cumar Maxamed Xaaji Deputato (MP) Axmed Xaaji Afrax fareey (Axmed Shuqul) Deputato (MP) Cusman Maxamed Afrax Dir.Gen Xuseen Maalin Jimcaale Dir. Gen. Of Information, Xuseen Xaaji Max,ed (Bood) Sindiko C/laahi Gacal Sabriye Deputato (mp) C/laahi Geedi Shadoor taliyihii hore ciidamadda cirka ahna gudomiyaha somali airline mudane Maxmuud Maxamed Guuleed Deputato (mp) Ibrahim Sh.Cali Jeebe Deputato (mp) Dahir Mohamud Gelle Deputy Minister of Foreign Affairs of the TFG, Dr Abdinur Sheikh Ibrahim Roble (Saabiyo) Dir.Gen Prof. C/laahi Maxamed Afrax Dir. Gen. Of Somali Airlines, Maxamuud Maxamed Guuleed Dir.Gen. Sayid Cali Cabdule Ba Dir.Gen.Xirsi Cabdule X Dir.Gen Maxamed Yalaxoow Maalin Deputato (MP) Ismaciil Macalin Muuse Deputato (MP) Cadoow Cali Gees Deputato (MP) Muxumed Cali Shire Bidix Gen Salaad Gabayre Kadiye. Madaxweyne Aaden Cabdule Cismaan. Dhexda Gen. Daa’uud Cabdule Xirsi. Dharka cad Gen. Xuseen Kulmiye Afrax. Sadex kamid ah wefdigaan ay wada socdaan Madaxweyne Aaden Cadde waxay u dhasheen Deg. Ceeldheer. Marxalada haatan ay ku sugan tahay degmada Ceel dheer. Gabi ahaan Degmada Ceel-Dheer kama jiro maamul guud oo hoostaga dowlad dhexe waxaase ka jira maamul madax banaan oo deegaanku samaystay kuwaas oo suurto galiyo adkeynta nabadgalyada deegaanka iyo xalinta mishaakilaadka. Tan & burburkii dowladii hore wixii ka dambeeyey Degmada Ceel-Dheer waxa ay ku talaabsatay horumar dhinacyo badan leh oo isugu jira caafimaadka, waxbarashada, isgaarsiinta & adeegyada kale ee bulshada lagama maarmaanka u ah, degmada waxa ay leedahay Cisbitaal qalabeysan oo qabta adeegyo caafimaad intii loo baahdo, waxaana cisbitaalka gacanta ku hayo oo dhinaca daawada iyo taakuleynta shaqaalaha ka caawiyo hay'ada CISP,maamulka waxaa gacanta ku haya gudiga caafimaadka degmada , dhinaca waxbarashada degmada iyo tuulooyinka hoos tago waxaa ka jira 8 dugsi Hoose/Dhexe, kuwaasoo laba ka mid ah ku yaaliin degmada gudaheeda , dugsigii hore ee degmada waxaa ka howl galo lix iyo toban macalin oo uu mushaaradooda bixiyo ganacsade C/risaq Isaaq Iidow, dugsiga kalana waxaa uu hoos tagaa hay'ada al islaax. Dhinaca isgaarsiinta Ceel dheer waxaa markii ugu horeeyey laga hirgaliyey degmada horaantii 2004tii mashruuc isgaarsiineed kaas oo ay maalgelisay shirkada isgaarsiinta Nationlink waxayna taasi suurto galisay in dadku helaan adeeg tellefoon iyo internet,. Dadka ku dhaqan Degmada Ceel-Dheer tiro ahaan waxaa lagu qiyaasaa 8,000 kun oo qoys oo ku nool dhamaan deegaanada hoostaga Degmada Ceel-Dheer, dhaqaalahoodana waxa uu ku tiirsan yahay xoolaha nool, kaluumeysiga, beeraha oo inta badan ku xiran waraabka roobka iyo ganacsiga caadiga ah, Waxa ay Degmadu xarun u tahay barashada culuumta Islaamka waxana wax ku barta arday (Xer) ka kala yimaado gobalada dalka soomaaliya qaar ka mid ah waxaana gacanta ku hayo Shiikh Cismaan Shiikh Cumar Shiikh Daa'uud & Sheekh Caamir Sheekh Siciid Seekh Ibraahin Yare oo labaduba hayo goobo wax barasho oo la furay bartamihii qarnigii 18aad. Degmada waxaa ku yaal garoon caalami ah oo ay maalgalisay hay’ada Talyaaniga ah ee CISP iyo madaxa shirkada Alba Inj Cali Xuseen Maalin waxaana si joogta ah u isticmaalo diyaarado u badan kuwa hay’adaha gar gaarka oo todobaadkii sadex jeer agab isugu jira daawo & qalab caafimaad soo gaarsiiya labada cisbitaal ee degmooyinka Xarar dheere & Ceeldheer. Degmooyinka Gobolka Galguduud Caabudwaaq · Cadaado · Ceeldheer · Ceelbuur · Dhuusamareeb. Mr.muruq (wadahadal) 22:04, 23 Oktoobar 2020 (UTC)