Ciidanka Xoogga Dalka Soomaaliyeed

Somali National Army
Somali National Army
Ciidanka Xooga Dalka Soomaaliyeed (CXDS) ; الجيش الوطني الصومالي
La aasaasay	12 Abriil 1960; 65 sanadood ka hor
Wadanka	Somalia
Ka tirsan	Ciidanka Xooga Soomaaliya
Xarumaha	Taliska Ciidanka Xooga Dalka Soomaaliyeed
Halkudhig	Isku Tiirsada (Isku tiirsada)
midabka	Green ; Red (piping)
Xuska sannadlaha	12 April (Maalinta Ciidamada Qalabka Sida)
Engagements	Kacdoonkii 1961 ee Soomaaliya; Dagaalka Shifta; 1964dii Dagaalkii Xabashida iyo Soomaaliya; Duulaanka Somalida Ogadeeniya; Dagaalka Ogaadeeniya Dagaalkii Jigjiga; Duulaanka Somalida Ogadeeniya; Dhacdada Rhamu; ; 1978dii isku daygii afgambi ee Soomaaliya; 1982dii Dagaalkii Xabashida iyo Soomaaliya; Burco-Duuray weerar; Dagaalkii Burco; Dagaalkii Hargeysa (1988); Dagaalkii Sokeeye ee Soomaaliya; Hawlgalka Badweynta Hindiya; Xiisadda Jubaland; Weerarka Shabeelle 2025;
Hogaanka
Madaxweynaha Soomaaliya	Xasan Sheekh Maxamuud
Wasiirka Gaashaandhigga	Cabduqaadir Maxamed Nuur
Taliyaha Difaaca	Sareeye Guud Odowaa Yuusuf Raage
Utaagan
Calanka Ciidanka Soomaaliya

Somali National Army (Soomaali: Ciidanka Xooga Dalka Soomaaliyeed, micna ahaan Ciidamada Dhulka ee Soomaaliya waa qeybta dhulka ee Ciidamada Qalabka Sida Soomaaliyeed.

Tan iyo markii ay Soomaaliya xornimada qaadatay 1960-kii, Ciidanku waxay u dagaalameen ballaarinta iyo kordhinta awoodda Soomaaliya ee Geeska Afrika oo dhan, taasoo lid ku ah damacii Itoobiya iyo Kenya , sababtaas awgeed, Soomaaliya waxay yeelatay ciidamo badan oo dhulka ah. Dhicistii Maxamed Siyaad Barre ka dib ciidamada qalabka sida waxay bilaabeen dib u dhalsho aan joogto ahayn qarnigii 21aad.

Taariikhda

Asalka

Ciidanka Xoogga Dalka Soomaaliyeed waxa ay xididdada u siibi karaan ciidamadii ay adeegsan jireen Suldanadii Ifat maadaama guushoodii lagu guulaystey Shewa ee Suldanadii Ifat ay hurisay loolan ay ku doonayeen in ay ku kala sareeyaan taliskii Sulaymaan .

Maamulka Somaliland ayaa dhisay ciidamo Boolis ah oo heer qaran ah oo difaaca xuduudaha Jamhuuriyadda Soomaaliya ee curdanka ah. Sharci dhaqan gal ah ayaa la soo saaray 6-dii Abriil 1960kii. Haddaba waxaa la sameeyay Kooxda Mobilka ee Ciidanka Booliska Soomaaliyeed (Daawishta Poliska ama Darawiishta). 12 April 1960 ayaa tan iyo markii loo asteeyay maalinta ciidamada qalabka sida . 26 June 1960-kii British Somaliland waxa ay xornimadeeda qaadatay 26 June 1960, iyada oo la noqotay Qaranimada Somaliland , waxaana shan maalmood ka dib ku xigtay dhulkii Aaminaada ee Soomaaliya (oo la odhan jiray Italian Somaliland). 1-dii Luulyo 1960-kii, waxaa midoobay labadii gobol si ay u dhistaan Jamhuuriyadda Soomaaliya.

Xornimadii ka dib, XDS waxa la abuuray iyada oo la isku daray cutubyo booliis ah oo ka tirsanaa maamulkii hore ee Somaliland Scouts ee ka soo jeeday maxmiyaddii hore ee Ingiriiska. Marka la isku daro, labada ciidanba waxay ahaayeen ku dhawaad 1,800 ilaa 2,000 oo nin

1960-kii

Aasaaskii ciidanka XDS waxa u badnaa qalab Ingiriis iyo Talyaani ah oo ay lahaayeen labadii Somaliland ee hore u ahaan jiray, kana soo bilaabmay dagaalkii 2aad ee Adduunka. 1962-kii waxaa la xusay in ciidanka XDS ay heystaan wadar ahaan shan taangi oo dhamaantood ahaa taangiyada Comet . Baabuurta kale waxaa ka mid ahaa lix gaadhi oo nooca dagaalka ah oo loo yaqaan Ferret iyo siddeed iyo toban gaadhi oo Universal ah .

1964 dagaal

February 1964, afar sano ka dib markii la aas aasay ciidanka xoogga dalka Soomaaliyeed, waxa uu la kulmay tijaabadii ugu horeysay, xilli uu socday dagaal kooban oo ay la galeen gumeystaha Itoobiya . Ciidanka Imperial ee Itoobiya ayaa ka tiro badnaa kana qalab badnaa ciidankii XDS. Dagaalkan waxaa ka horeeyey oo uu hurinayey jabhado iyo kacdoono ka dhacay dhulka Ogaadeeniya oo ay ugu horrayn Soomaalidu degto , kaas oo bilaabmay bartamihii 1963kii. Cabudhinta jabhadaha iyo aargoosiga ay samaysay dawladdii Imbaraadoor Xayle Salaase waxay keentay in xidhiidhkii Itoobiya iyo Soomaaliya si xawli ah hoos ugu dhaco . Iska horimaadyo kooban oo goosgoos ah oo dhexmaray ciidamada booliska xuduudka iyo duqeymaha cirka ee Itoobiya oo ka billowday xuduudda dabayaaqadii 1963 ayaa isu beddelay dagaal ballaaran horraantii 1964. Bartamihii Janaayo 1964, rabshado xuduudeed ayaa sii kordhay waxaana 8 Febraayo labada waddan ay ku dhawaaqeen xaalad degdeg ah . Cutubyo ciidan oo ka kooban labada ciidan ayaa la soo dhoobay xuduudka waqooyi, taas oo keentay in tiro badan oo ka mid ah dagaalladu ay ka dhacaan Haud , sida dagaalkii Tog Wajaale . Maalmihii xigay, dagaalku wuxuu ku fiday dhammaan 900-km xuduudka Itoobiya iyo Soomaaliya iyadoo dagaalka ugu badan uu ka dhacay dhinaca Soomaaliya. Dagaalkan oo ahaa mid aad u xoogan ayaa waxaa uu ku soo aadayaa xilli uu dagaal xoogan uu ka dhacay deegaano iyo tuulooyin ka tirsan xuduuda, sida Doolow iyo duqeymo dhanka cirka ah oo ciidamada cirka ee Itoobiya ay ku garaaceen xarumaha waaweyn ee magaalooyinka Soomaaliya sida Hargeysa iyo Gaalkacyo . Ururka Midowga Afrika (OAU) wuxuu isku dayay inuu dhexdhexaadiyo heshiisyo xabbad-joojin ah oo dhowr ah , laakiin marar badan ayay ku guuldareysteen. In kasta oo ay colaaddu sii socotay, haddana labada waddan waxa ay ka qaybgaleen wada-xaajood diblomaasiyadeed oo ka dhacay magaalada Khartoum ee dalka Suudaan , ka dib codsi uga yimid madax Afrikaan ah oo kala duwan , dagaalkuna wuxuu ugu dambayntii dhammaaday horraantii Abriil 1964-kii.

1970-yadii

Ka dib afgambigii Soomaaliya ee 1969-kii , ciidanku waxay la wareegeen doorkii dhexe ee siyaasadda dalka. Saraakiishii XDS ee Golihii Sare ee Kacaanka (SRC) ayaa soo maamuli jiray xilalka heer wasiir iyo maamul ee dalka, iyadoo darajada iyo darajada ciidanka ay si qoto dheer uga qeyb qaadanayeen barnaamijyada waxqabadka madaniga ah sida xasilinta bacaadka , dhismaha waddooyinka iyo dib u dejinta qaxootiga. Sannadkii 1970kii, Ciidanka Xoogga Dalka Soomaaliyeed waxa ay ahaayeen 10,000 oo nin oo xoog badan, waxayna haysteen 150 taangi oo u badnaa kuwii Soviet T-34's . Sannadkii 1975 tiradu waxay gaadhay 250 taangi iyo 300 oo ah kuwa dagaalka . Ka dib markii uu dhamaaday dagaalkii iyo isku daygii afgambi ee Ogadenia 1978, waxaa bilowday in ay hoos u dhacdo dawladii XDS, Tan iyo sanadkii 2019-kii, Eritrea waxa ay gacan ka geysaneysay dib u soo celinta Ciidanka Qaranka Soomaaliyeed. Sanadkaas waxay si qarsoodi ah u aqbashay 5,000 oo askar ah hawlgallo uu kormeeray taliyaha NISA Fahad Yaasiin .

Qalab hore

Qalabkii ciidanka, 1981kii

Kuwa soo socda waa hubkii ugu waaweynaa ee Ciidanka Xoogga Dalka Soomaaliyeed 1981kii:

Nooca	Sharaxaada	Dalka wax-soo-saarka	Alaabada
Haamaha
boqol-u-taliye	Main battle tank; 105 mm gun	Boqortooyada Ingiriiska	40
T-54/55	Main battle tank; 100 mm quick firing gun; most transferred 1974–1976	Midowgii Soofiyeeti	40
Gaadhi Dagaal oo Askari Qaada
BTR-50	12-APC-ga waxaa la socday rakaab	Midowgii Soofiyeeti	50
BTR-60	10-12-Garabka Rakaabka ee APC	Midowgii Soofiyeeti	50
BTR-152	12-Garabka Rakaabka ee APC	Midowgii Soofiyeeti	150
Fiat 6614	10-garabka rakaabka APC	Italy	900
Fiat 6616	Armored car; 20 mm gun	Italy	900
Madaafiic
130 mm	Field gun, towed	Soviet Union	250
122 mm	Field gun, towed	Soviet Union
122 mm	Howitzer, jiiday	Midowgii Soofiyeeti
100 mm	Qori lid taangi, qoriga goobta, la jiiday	Midowgii Soofiyeeti	150
85 mm	Qori lid-taangi oo la jiiday	Midowgii Soofiyeeti
76 mm	Qori qaybta oo la jiiday	Midowgii Soofiyeeti
120 mm	Heavy mortar	Soviet Union	n/a
82 mm	Medium mortar	Soviet Union	n/a
106mm	B-11 qoriga aan dib u laabanayn	Shiinaha	n/a
Qoryaha lidka diyaaradaha
100 mm air defense gun KS-19	Towed	Midowgii Soofiyeeti	250
57 mm AZP S-60	La jiiday	Midowgii Soofiyeeti
37 mm M1939	La jiiday	Midowgii Soofiyeeti
23mm	ZU-23-2-nooca, La jiiday	Soviet Union
Gantaalada
MILAN	Dusha sare-ka-sare, nin-qaadi karo, gantaalaha la hago ee ka hortagga taangiga	Faransiiska, Jarmalka Galbeed	100
S-125 Neva/Pechora

Qalabkii ciidanka, 1989kii

Soo iibsiga hubka ka hor waxaa ka mid ahaa qalabkan soo socda, kuwaas oo intooda badan aan la adeegsan karin ilaa Juun 1989: 293 taangiyada dagaalka ee muhiimka ah (30 Centurion oo Kuwait ka yimid, 123 M47 Patton , 30 T-34 , 110 T-54/55 ilo kala duwan). Gaadiidka gaashaaman ee dagaalka waxaa ka mid ahaa 10 M41 Walker Bulldog taangiyada fudud, 30 BRDM-2 iyo 15 Panhard AML -90 baabuurta gaashaaman (oo ay hore u lahayd Sacuudi Carabiya). IISS waxay ku qiyaastay 1989 in ay jiraan 474 gawaarida gaashaaman , oo ay ku jiraan 64 BTR-40 , BTR-50 , BTR-60 ; 100 BTR-152 gawaarida gaashaaman ee lugaha leh, 310 Fiat 6614 iyo 6616s, iyo BMR-600s ayaa la soo sheegay. IISS waxa ay ku qiyaastay in ay jiraan 210 xabo oo madaafiic ah oo la jiiday (8 M-1944 100 mm, 100 M-56 105 mm, 84 M-1938 122 mm, and 18 M198 155 mm howitzers). Qalabka kale ee ay soo bandhigtay IISS waxaa ka mid ahaa 82 mm iyo 120 mm hoobiye, 100 Milan iyo BGM-71 TOW gantaalada lidka taangiga ah, gantaalada riddada, qoryaha aan dib-u-noqon karin, iyo noocyo kala duwan oo ah qoryaha difaaca hawada Soviet 20 mm, 23 mm, 37 mm, 40 mm, 57 mm, 100 calibre.

Darajooyinka iyo calaamadaha

Maqaal dhamaystiran: Darajooyinka ciidamada Soomaaliya

Saraakiisha

Kooxda Darajooyinka	Saraakiisha Sare / Saraakiisha Calanka										Saraakiisha Sare						Saraakiisha Dhex
Somali National Army [ v t e ]
Somali National Army [ v t e ]					Sareeye guud		Sareeye gaas		Sareeye guuto		Gashaanle sare		Gashaanle dhexe		Gashaanle		Dhamme		Laba xídígle			Xídígle

La qoray

Kooxda Darajooyinka	Hoggaamiye Sare oo Aan Saraakiish Ahayn																						Hoggaamiye Dhex oo Aan Saraakiish Ahayn						Ciidame Howlgeliya
Ciidanka Xooga Soomaaliya [ v t e ]																													Calaamad la’aan
Ciidanka Xooga Soomaaliya [ v t e ]	Musharax sarkaal			Sadex xarígle			Laba xarígle		Xarígle		Sadex alífle												Laba alífle				Alífle		Dable