Klipspringer
Klipspringer
_head.jpg)
Klipspringer (/ klɪpˌsprɪŋər /; Oreotragus oreotragus) waa baraf yar oo laga helo bariga iyo koonfurta Afrika. Qofka kaliya ee xubinta taranka, klipspringer waxaa markii hore lagu sharraxay joornaalka jarmalka ee Eberhard Auguste Wilhelm von Zimmermann oo ah 1783. Qodobbada ayaa ah mid yar, waxay gaartay 43-60 sentimitir (17-24) garabka iyo miisaanka 8 ilaa 18 rodol (18 illaa 40 lb). Dharka jeexjeexa jeexjeexa, cagaarka huruudka ah ee cagaarka oo casaan ah, wuxuu u dhaqmaa sidii xayawaan wax ku ool ah oo ku yaal deegaankiisa. Si ka duwan noocyada kale ee dabiiciga ah, kumbuyuutarku wuxuu leeyahay jaakad qaro weyn oo cufan leh oo leh timo jilicsan. Geesaha, gaaban iyo gaaban, sida caadiga ah qiyaasta 7.5-9 centimeters (3.0-3.5 in). Caadi ahaan caadi ahaan (firfircoonaa badanaa habeenkii), qallajiyuhu wuxuu ku yaallaa inta lagu jiro bartamaha maalinta iyo goor dambe habeenkii. Xayawaan aan caadi aheyn, xarkaha gaduudku waa mid aad u ballaadhan oo ka badan kan kale ee curyaaminta; dadka jinsiga ah ee ka soo horjeeda waxay muujinayaan mudo dheer si ay u wada noolaadaan. Caanuhu waxay u muuqdaan inay ku dhow yihiin 5 mitir (16 ft) midba midka kale inta badan. Caanuhu waxay sameeyaan dhulgariir, 7.5-49 hektar (19-121 hektar), kuwaas oo ay la joogaan la-hawlgalayaashooda iyo carruurtooda. Marka ugu horreysa browserka, klipspringer wuxuu jecel yahay dhirta dhalinyarada, miraha iyo ubaxa. Dhaqdhaqaaqu wuxuu socdaa qiyaastii lix bilood, ka dib oo uu ku dhasho mid qudha. dhalashada ayaa ugu sarraysa guga ilaa xagaaga hore. Dibiga ayaa ka baxaya hooyadeed marka ay gaaro da'da sannadka. Dhukunku wuxuu ku noolyahay meelo lagu garto dhul daadsan iyo dhir aan dhir lahayn. Dhererkoodu wuxuu ka kooban yahay waqooyiga bari ee Sudan, Eritrea, waqooyiga Soomaaliya iyo Itoobiya oo ku yaal bari ilaa koonfur Afrika ee koonfurta, iyo xeebta Angola iyo Namibiya. Ururka Caalamiga ah ee Ilaalinta dabiiciga ah iyo Khayraadka dabiiciga ah (IUCN) wuxuu cadeeyaa Qodobbada Qodobbada sida ugu hooseysa. Ma jirto hanjabaad weyn oo ku saabsan noolaanshaha dhukaytaha, maxaa yeelay deegaankiisa waa mid aan la heli karin oo aan fiicnayn udeedka. Nambarada ugu muhiimsan waxay ku dhacaan dhul beereed khaas ah. Laga soo bilaabo 2008, ku dhowaad 25% dadweynaha ayaa ku jira goobaha la ilaaliyo inta uu le'eg yahay.