View source for Wakhti

::''Kani waa maqaal ku saabsan "Wakhtiga". Maqaalo kale oo la xidhiidha noocyada kala duwan ee wakhtiga ka fiiri Wakhti isticmaal kale.''

{{Template:Wakhti}}

'''Wakhti''' ([[Ingiriis]]: Time; [[carabi]]: زمن) waa cabirka iyo [[xisaab]]inta mudada u dhaxeysa laba goor kala duwan midaasi oo ka soo bilaabanta wax la soo dhaafay, imika (hada), iyo goor soo socota oon weli la gaadhin. Sidoo kale wakhtigu waa [[tiro|tirinta]] isbedelka [[saacad]]a, [[habeen]]ka iyo [[maalin]]ta; maalmaha [[todobaad]]ka, [[bil]]laha, [[sanad]]ka, [[qarni]]ga iyo wixii ka badan intaas.

Wakhtigu wuxuu wax badan ahaa qodob ka mid ah [[diin|diimaha]], [[saynis]]ka, [[taariikh]]da iyo [[filoosafi]] taasi oo si kala duwan loogu xusay dhamaantood.

In kastoo qodobka ah "wakhti" uu ku fadhiyo micno aad u weyn oo saameyn ku leh qodobo badan oo kala duwan, waxaa wakhtiga inta ugu badan loo isticmaalaa qiyaasta, la socoshada iyo xisaabinta in mudo ah oo noqon karta wax la soo dhaafay, mid hada la joogo ama mid soo socda. Waxaa wakhtigu leeyahay [[halbeeg]]yo lagu xisaabiyo oo lagula socdo, kuwaasi oo loo isticmalo siyaabo kala duwan. Halbeegyada wakhtiga lagu cabiro waxaa ka mid ah [[saacad]]a ([[Ilbiriqsi]], [[Daqiiqad]]), [[maalin]]ta iyo [[habeen]]ka, [[Todobaad]]ka, [[bil|bisha]], [[sanad]]ka, [[qarni]]ga iyo wixii la halmaala ee intaas ka badan.

Intaas waxaa dheer, wakhtiga waxaa lagu xisaabiyaa dhamaan ficilada iyo dhacdooyinka Sayniska. Tusaale ahaa, cilmiga [[Fisikis]]ka marka la baarayo [[Xawaare|xawaaraha]] sheey ku socdo waxaa muhiim u ah wakhtiga. Sidoo kale, cilmga Filoosofiga ah waxaa rukun weyn u ah wakhtiga ayadoo loo cuskanayo marka laga soo bilaabo horaantii iyo dhismihii ugu horeeyey ee [[Koon]]ka.

Diimuha dhamaantood waxay in badan ka waramaan wakhtiga; ayadoo laga soo bilaabo ''horaantii wakhtiga'', wakhtiyada soo socda sida [[aakhiro]], [[qiyaame|qiyaamaha]] iwm. [[Cilmi Fallag]]u wuxuu in badan ka waramaa socdaalka [[meere]]yaasha Koonka iyo wakhtiga, sidii uu ku bilaabmey dhamaan koonku ayadoo la tixraacayo wakhtiga, sidoo kale waxay isticmaalaan halbeeg ku salaysan wakhtiga. Sidoo kale waxaa jirta firkad wakhtiyadan dambe aad u caan ah, [[Safarka Wakhtiga]] oo ah in [[qof]] ama shey loo safriyo wakhti ka duwan midka uu ku jirey ayadoo wakhtiga dib loo celinayo ama horey loo aadayo. Waa fikrad ku saleeysan in, tusaale ahaan, qof ku noqdo wakhti ka horeeyay midka uu hada ku jiro ama u safri karo mustaqbalka. Ilaa hada ma jirto cid ay u suurto gashay in ay wakhtiga ku dhex safarto oo tegto wakhti kale. 

[[Xisaab]]inta wakhtiga waxaa ka mid ah [[saacad]]aha taas oo loo isticmaalo si loola socdo kolba wakhtiga lagu jiro. taas oo ah lixdan (60) [[ilbiriqsi]].

= Qeeybaha Wakhtiga =
Qeeybo badan ayaa loo kala saaraa wakhtiga taas oo ku xidhan hadba meesha la joogo. [[Duni]]dan aan ku nool nahay waxaa la isku raacay qeeybahan hoos ku qoran:
* [[Ilbiriqsi]] oo ah midka ugu yar. 
* [[Daqiiqad]] oo u dhiganta lixdan (60) [[ilbiriqsi]],
* [[Saacad]] waxay la mid tahay lixdan (60) [[daqiiqad]],
* 24 [[saac]] oo ah [[habeen]] iyo [[maalin]]. 
* [[Todobaad]] sidoo kale loo yaqaan ''Usbuuc'' waa [[todoba]] [[maalin]]. 
* [[Bil]] waa sodon (30) maalmood. 
* [[Sanad]] oo ah marka [[dhul]]ku [[hal]] mar ku soo wareegto [[qorax]]da. Sanad waa 365.4 maalmood. 
* [[Qarni]] waa [[boqol]] (100) sanno oo wakhtiga [[duni]]dan aan ku nool nahay ah. 


{{Gumud}}

[[Category:Halbeeg fiisikis]]
[[Category:Wakhti]] 

Waxaa qoray Hussein omar