User:Abdinaasir Ibraahim Ali

Goormee ayuu Islaamku Soo gaaray Soomaaliya, ka horna diin noocee ah ayay haysteen Soomaalidu?

Inbadan waxaynu ka maqalnay waalidiinteena iyo  warbaahinada caalamka , kuna dhiganay iskuulaadka iyo jaamacadaha  in Soomaalidu ay yihiin dad ku ad-adag diinta Islaamka, 100% ahna muslimiin sunni ah, inkastoo sanadihii dambe ay nagu soo bateen dad Soomaali ah oo hadana sheeganaya in ay ka baxeen diinta Islaamka, balse  weli ma iswaydiisay maxay Soomaalidu  ugu ad-adagyihiin diintooda, goormee ayuu soo gaaray Islaamku, sidoo kalena ma jirtay diin ay soomaalidu  haysan jirtay intuusan Islaamku soo bixinba?

Jawaabaha su’aalahan oo faahfaahsan ayanu kugula waadagi dononaa qormadeenan insha allah.

Marka hore aynu ku bilowno goorta uu Islaamka soo gaaray Soomaaliya?

Badi taariikhyahannda waxay isku raacsan yihiin in Islaamku uu xilli horeba soo gaaray Soomaaliya, waqtigaas oo ay soo garsiiyeen saxaabadii nebiga{NNKH}, balse markaan ku leeyahay saxaabadii nebiga ayaa Islaamka Soo gaarsiiyay Soomaaliya ulama jeedo in saxaabadu ay u yimaadeen Soomaaliya si ay diinta usoo gaarsiiyaan, balse waxay ahaayeen kuwa naf la caari ah oo ka soo baxsaday dhibtaadii iyo rafaadkii ay ku hayeen gaaladii Qureysh oo waqtigaasi ku hayay dadyowgii Muslimiinta ee laga tira badnaa hanjbaadyo iyo dhibaatooyin aan xisaab lahayn, iyagoo mararka qaar u gaysan jiray saxaabadii nebiga Allah ka raali noqdee ciqaab aysan qof fiyow ka suurtoobin, waxaana ka mid ahaa saxaabadaasi saxaabigii la oran Bilaal Binu Rabaax oo ay gaaladii Qureys ugaysan jirtay dhibaatooyin fara badan balse markii dambe saxaabigii Abuu Bakar Al-siddiiq Allaha ka raali noqdee ayaa ka iibsaday ninkii la oran jiray Ummaya binu khalaf, madama addoon ahaan loo haystay. Markii uu kordhay dhibkii lagu hayay muslimiinta ayuu Nebigu{NNKH} faray tira ka mid ah saxaabadiisii in ay u hijroodaan dhulka xabashada, una sheegay in halkaasi uu joogo boqor aan agtiisa cidna lagu dulmin. Boqorkan aan ka hadlayno waxaa boqorkii la oran jiray Najaashi oo magaciisa dhamaystiran uu noqonayo أبجر بن أصحمة. Najaashi waa naanays loogu yeeri jiray qofka hoggaamiya boqortooyadii Aksuum, sida magaca Qeysar loogu yeeri jiray hoggaamiyayaashii Ruum, Fircoon oo loogu yeeri jiray Boqorrada Masar iyo Kisra oo isagana loogu yeeri jiray boqorradii Furus iyo kuwa kale oo intaasi kasii badan. Markii ay saxaabadu soo gaareen geeska Afrika, gaar ahaan Soomaaliya oo ah iridda ay dalalka carbeed kasoo galaan mandiqadda geeska Afrika ayay Qureysh kasoo daba dirtay wafdi ujeedkoodu ahaa in ay soo ceeliyaan saxaabadii kasoo hayaamay magaalada Makka oo ka koobnaa 15 saxaabi oo isugu jiray 11 rag iyo 4 dumar ah, balse Najaashi ayaa ka hor istaagay damacoodii una sheegay inuusan ugacan gelinayn, ayna u laabtan dhulkii ay ka yimaadeen, saxaabadiina sidaas ayay magan gelyo ku heleen, iyaga oo loo fasaxy in dhulkaasi ay ugu noolaadaan sida ay rabaan.

Ka dibna Saxaabadii ayaa bilaabay in diinta Islaamka ay ku faafiyaan deegganadii ku hareeraysnaa gaar ahaan dhulka ay Soomaalidu degto, sidaas ayayna Soomaalidu ku qaadatay diinta Islaamka. Iminka waxaa laga yaabaa inaad isweydiinaysid Ma jirtay diin ay Soomaalidu haysan jirtay inta uusan Islaamku soo bixinba? Jawaabtu waa haa, waxayna aaminsanaan jireen diin la yiraahdo waaq. Haddaba markaan aynu milicsano waxay ay tahay diinta waaq. Waqtiyo fog oo ka horeeyay dhalashada Islaamka, waxaa jirtay boqortooyo la oran Boqortooyadii Kuush oo ay lahayeen dadyawga ku abtirsada Kushitiga, diinta ka jirtay boqortooyadaasi ayaa la oran jiray diintii waaq oo ay aaminsanaayeen dadyowga haystay diintaan inuu jiro ilaah la yiraahdo waaq oo samada jooga oo ay dhowr waxyabood astaan uga dhigeen sida qorraxda iyo xiddigaha. Erayga waaq, inkastoo siyaabo kala duwan loo fasirto hadana waxaa ugu caansan in Waaq uu yahay ilaaha samada jooga.

Fikrado kala duwan ayaa kusoo arooray halka asal ahaan laga keenay diinta waaq, waxaana ka mid ah in diinta waaq ay ka mid tahay waxyaabahii ay ummadihii hore ka dhaxleen diimihii hore gaar ahaan diintii Nebi Ibraahim{CS}, maadamaa diintii Nebi Ibraahim markii ay muddo kasoo wareegatay ay dad badan wax ka bedel ku sameeyeen, halka qaarkoodna ay caado dhaqameedyadooda isaga darsadeen. Fikraddan ayaa lagu xoojin karaa in dadkii haystay diinta waaq aysan caabudi jirin sanamyada, dhagaxaanta iyo qorraxda, balse ay aaminsaayeen inuu jiro hal ilaah oo samada jooga, sidoo kale waxaa jiro fikrado kale balse intaan ayaan ku gaabsananynaa. Magaalooyin, magacyo iyo goobo kaleba ayaa weli laga dheehan karaa erayga waaq sida Ceelwaaq, caabud waaq iyo kuwa kale, sidoo kale waxaa jiro qabaa’ilo Soomaaliyeed oo magacoodu ku lifaaqan yahay erayga waaq sida jid-waaq iyo kuwa kale oo intaas kasii badan.

Ugu dambaaynna aynu u nimaadno sirta ku duugan sida fudud ay soomaalidu ku qaadatay diinta Islaamka, welina ay ugu ad-adag tahay. Jawaabtan iyadana waxaa lala xiriirin karaa in diintii aynu soo sheegnay ee Waaq ee ay Soomaalidu haysan jirtay iyo diimaha samaawiga ah, gaar ahaan diinta Islaamka ay waxbadan ka sinnaadeen, sida tawxiidka oo ku salaysan rumeynta inuu jiro hal ilaah oo kaliya, dhanka kalena ay waxbadan kaga sinnayd caadooyinkii diimaha isku badalay ee ka jiray dalal badan oo ku kala yaala daafaha caalamka welina ka jira!

                                                                W/Q: Abdinasir Ibrahim Ali.
                                                                     Baahiye Media.

.