Xasan ganay

Ka Wikipedia

Abwaan Xasan Ganay abwaanku waxa uu ku dhashay duleedka magaalada bula xaar oo katirsan gobolka saaxiil ee somaliland


abwaanka faahfaahin abwanka oo kahadlaya taariikhdiisa[wax ka badal | wax ka badal xogta]

“Anigu waxaan ku dhashay duleedka Degmada Bullaxaar oo ka tirsan Gobolka Saaxil, waxaanan filayaa da’daydu inay tahay ilaa 6o Sano1, waayo, markii aan dhashay meel miyi ah ayaan ku dhashay laakiin isma yaraynayo in aan wax isku daro mooyee, aniga oo dhawr iyo toban jir ah oo kuray ah ayaan markaa ka imi miyiga Bullaxaar oo waxaan imid magaalada Berbera kadibna waxaan shaqo ka bilaabay Hudheelada sida Hudheelkii Cumar Isteeri, markii dambana waxaan u soo wareegay Hargaysa oo xilligii inqilaabkii Xasan Kayd ay wadeen. Waxaan ka shaqaynayay hudheelka Union-ka. Markii la odhan jiray Bakayle Qalad waxaan bilaabay Baayacmushtari ahaa inaan ka samaysto meherad yar aanan ku lahaa Xero Dhifta2, laakiin sannadkii 1966kii, ayaan hadana u wareegay dhinaca Geerash-yada oo waxaan ka shaqayn jiray Geerashkii Xaaji Dool iyo Cabdi Giirshe ay wada lahaayeen, 1967kii, ayaan ku biiray Ciidamadii Xoogga Dalka, markaas ilaa 1970kii waxaan ku jiray Ciidamadii Kamaandoosta ahaa oo aan ka soo wareegay xilligaas oo aan ku soo biiray kooxdii Baamboyda iyo Kooxdii Janan Daa’uud. ”


abwaanka iyo familkiisa[wax ka badal | wax ka badal xogta]

Abwaan Xasan Ganay wuxuu ka soo jeedaa reer Ilaahay tiro badiyey, oo wuxuu dhalasho la wadaagay sideed iskugu jira lix wiil iyo laba dumar ah oo kala ah: Cumar, Aadan, Yuusuf, Gaheyr, Ismaaciil, Qamar, Cawo iyo Cali. Dhamaantood way wada nool yihiin marka laga reebo Cali(IHUN) oo geeriyooday. Aabihii X. Cabdilaahi (IHUN) muu soo dhawaan oo ta Ilaahay waxay haleeshay mudo hore, inkastoo hooyadii Dhool Cute Warsame (IHUN) ay ku geeroyootay Magaalada Hargeysa gu’gii 1997kii, Ilaahayna isagaa xumaan ka hufanee uu nasiib u siiyey inuu gacantiisa abwaanku ku aaso. Abwaan Xasan Ganay waxaa u dhaxday marwo Cadar Axmed Kaahin ilaahayna iskaga calfay laba wiil Cabdilaahi iyo Guuleed oo kala jooga Maraykanka iyo Malaysia siday u kala horeeyaan. Ilaahay iskuma calfin inay Marwo Cadar sii wada joogaan, markii ay kala tageena wuxuu guursadey marwo Maryan Cali Axmed ilaa iminkana ay wada joogaan.


bilawgii samaynta heesaha[wax ka badal | wax ka badal xogta]

Hees uu sameeyo waxaa ugu horaysay, heesta la yidhaa “Caashaqu Shafkayga hawl yari shuq ma u yidhi oo ay qaaday Sacaada Alaale uu muusikadana saaray saygeedii Axmed Nuur Jaango. Waxaa wax la tilmaamo ah siday ay arinta halkan ka dhacday iskugu beegantay. Abwaan Xasan Xaaji C/laahi -Xasan Ganey- oo arintaa ka hadlayana wxuu yidhi “Axmed Nuur Jaango waxaa uu codka u sameeyay heestii ugu horaysay ee aan sameeyay iyo heeso badan oo aan leeyahay, iyadoo ay isagana taydaasi ugu horeysay hees uu muusikada u sameeyo”. Waxyaalaha aad loogu tilmaamo Abwaan Xasan waxaa ka mid ah dadka heesihiisa ama ruwaayadihiisa ka qayb qaata oo ku soo baxa magacooguna raago. Tanina waa ta keenta inay dadka qaarkii si geesinimo leh u yidhaahdaan xulashada erayada iyo tayadooda ayuu u heelan yahay abwaanku, xil wayna iska saaraa.


Abwaanka waxaa u suurto gashay inuu dhawr heesood sameeyo, isagoo walibana fursad u helay inuu daawado ruwaayado dhawr ah ooy oo u ahaa baraaarujin iyo dhiirigelin in uu isku dayo sameynta ruwaayadaha. waxaanay noqotay ruaayadiisii ugu horaysay mid uu sameeyey isagoo da’diisu ku dhawdahay 24 jir, uguna magac daray Dab Jaceyl kari waa, hase yeeshee may u suurtogalin in la soo bandhigo ka dib markii kacaankii keligii talisku u arkay inay tahay mid xumaantiisa daaha ka rogaysay. Abwaan Xasan oo arintan ka hadlayaana wuxuu yidhi: “Markii ruwaayadii kooxdii sir baadhistu (NSS) eegtay waxay yidhaahdeen ruwaayadu waa anti markaa waa lanaga joojiyey dhigisteedii, dayna waan galay oo dadkii dhigayey way igu lahaayeen lacagtii, markaa mudo ka dib ayaa Idiris Cigaal loo soo bedelay Hargeysa uuna codsadey inuu ruwaayad loo keeno ay hobolada waaberi dhigaan, nasiib wanaag Dab jaceyl kari waa ayaa tartankii heshay ”. Inkastoo aanu Abwaan Xasan ka mid aheyn kooxda Waaberi markan aqoon fiicana aanay dadku u laheyn ayuu aad ugu mahadnaqayaa Maxamed Cumar “Huuryo”(IHUN) iyo Maxamed Aadan Dacar oo ruwaayada sii wanaajiyey dhigisteeda si fiicana u gacan qabtay abwaanka. Hase yeeshee waxaa jirtay in abwaan Xasan, Maxamed Maxamuud Ismaaciil “Kaneeco”, Axmed Shire Cali “Baandey”, Axmed Xasan “Axmed Libaax “ ay wada sameeyeen 1970 dabayaaqadiisii ruwaayadii la odhan jiray “Laanta sare iyo laaca aragtayee Laagga ma ogayd”. Ruwaayadani may hanoqaadin sababo jira awgeed. Waxaa kaloo tilmaan mudan inmarkani ay aheyd xiligii ay aasaaseen kooxdii Janaraal Daa’uud, iyadoo uu magaca bixiyey Cabdi Cali Weyd (IHUN). Ruwaayadaha uu abwaanku alifay waa ruwaayado dhawr ah oo dhamaan ku salaysan dhaqanka toosan, kana turjumaya heer masraxeedka abwaanka oo aad u sareeya, waana kuwan ruwaayadah Heesaha kale ee uu sameeyey abwaanu waxa ka mida heesta caashaqa ha baayicin oo ay kuwada luuqeeyaan Xasan Adan samar iyo Xaliimo cumar khaliif magoool waana heesta loogu jecelyahay heesaha uu sameeyey abwaan Xasan Ganey isagoo si farshaxanimo leh u soo bandhigaaya awoodaha ilaaahau

riwaayadihii uu abwaanku alifay[wax ka badal | wax ka badal xogta]

  • Dab Jaceyl Kari waa — 1973-kii
  • jin iyo Jaceyl — 1975-kii
  • Dumistii Aqalkayga iyo Arooskii Inankayga — 1977-kii
  • Galbeed waa la xoreeye Waarsaa Gaagixisay — 1978-kii
  • Bidaari Sibiq bay kugu Gashaa — 1980-kii
  • Masiibadu Adduunyada iyadaa u Macalin ah — 1983-kii
  • Daajiyaaba ka maaal- 1988kii
  • Dhaqankeeniyo Dhaliisha casriga- 2000


Waxaa ugu dambeeysay riwaayad uu sameeyo Dhaqankeena iyo Dhalinta Casriga, taas oo aan lagu soo bandhigin masrax faneed ee uu hayo iyadoo cajalad ah, inkastooy jiraan weliba riwaayado kale oo ay magacyadoodii naga maqanyihiin. Intaas waxaa u sii dheer abwaanka heeso badan, iyo gabayo iskood u madax banana. Waxaanu ku caanyahay jilista ama hab masraxeedka riyaawadaha.

Abwaan Xasan X. Cabdillaahi (Xasan Ganey) heesaha aad loogu xasuusto waxaa kamid ah heesta Sayla oo ka mid ah heesaha ugu dhumucda weyn ee Soomaalida, kuna sar go’an dhaqanka iyo hiddaha bulshada, heestaas oo ay codadkooda baxsan ku qaadaan fannaanka iyo fannaanada weyn ee caanka ah Xasan Aadan Samatar iyo Sahra Axmed Jaamac oo labadooduba ah shakhsiyaadka ugu haboonaa gudbinta heestaas marka loo eego dhinaca Masraxiyada.

Heestaas oo beydkeeda hore uu yahay kan uu qaadayo Xasan Aadan ayuu hal-abuurku isaga oo isticmaalaya hodanimadiisa suugaaneed ku cabiray sawir muuqaal sax ah una noqon kara qof kasta oo aan aqoon u lahayn marxaladaha kala duwan ee nolosha degaanada xoolo dhaqatada, siiba Geel-jirka oo isagu ah kan ugu dhibta iyo dheeftaba badan xoolaheena inta badana aanu haweenku ka qayb qaadan dhaqaalayntiisa dhinaca (Jirista), halka baydka labaad oo ah kan ay qaadayso Sahra Axmed Jaamac oo ku bilaabmaysa, “Sange Subag idaadiyo sumal badhidii lagu shubay oo ay sabada ceelkiyo sohdu tahay agtiisee, ” uu ahaa mid ka tarjumaya meel ku siman halka uu gaadhsiisan yahay dareenka hawlkarnimo iyo aragti ku sarjaran waxqabad ee haweenku ka qaato dhinaca xoolihii aynu dhaqano, tusaale ahaan Geella, lo’da iyo Adhiga, waxaynu ognahay in aan inta badan haweenka loo dirin geella iyo xataa lo’da lafteeda.



Waxaa ugu dambeeysay riwaayad uu sameeyo Dhaqankeena iyo Dhalinta Casriga, taas oo aan lagu soo bandhigin masrax faneed ee uu hayo iyadoo cajalad ah, inkastooy jiraan weliba riwaayado kale oo ay magacyadoodii naga maqanyihiin. Intaas waxaa u sii dheer abwaanka heeso badan, iyo gabayo iskood u madax banana. Waxaanu ku caanyahay jilista ama hab masraxeedka riyaawadaha.

Abwaan Xasan X. Cabdillaahi (Xasan Ganey) heesaha aad loogu xasuusto waxaa kamid ah heesta Sayla oo ka mid ah heesaha ugu dhumucda weyn ee Soomaalida, kuna sar go’an dhaqanka iyo hiddaha bulshada, heestaas oo ay codadkooda baxsan ku qaadaan fannaanka iyo fannaanada weyn ee caanka ah Xasan Aadan Samatar iyo Sahra Axmed Jaamac oo labadooduba ah shakhsiyaadka ugu haboonaa gudbinta heestaas marka loo eego dhinaca Masraxiyada.

Heestaas oo beydkeeda hore uu yahay kan uu qaadayo Xasan Aadan ayuu hal-abuurku isaga oo isticmaalaya hodanimadiisa suugaaneed ku cabiray sawir muuqaal sax ah una noqon kara qof kasta oo aan aqoon u lahayn marxaladaha kala duwan ee nolosha degaanada xoolo dhaqatada, siiba Geel-jirka oo isagu ah kan ugu dhibta iyo dheeftaba badan xoolaheena inta badana aanu haweenku ka qayb qaadan dhaqaalayntiisa dhinaca (Jirista), halka baydka labaad oo ah kan ay qaadayso Sahra Axmed Jaamac oo ku bilaabmaysa, “Sange Subag idaadiyo sumal badhidii lagu shubay oo ay sabada ceelkiyo sohdu tahay agtiisee, ” uu ahaa mid ka tarjumaya meel ku siman halka uu gaadhsiisan yahay dareenka hawlkarnimo iyo aragti ku sarjaran waxqabad ee haweenku ka qaato dhinaca xoolihii aynu dhaqano, tusaale ahaan Geella, lo’da iyo Adhiga, waxaynu ognahay in aan inta badan haweenka loo dirin geella iyo xataa lo’da lafteeda.

midkamida maansooyinkiisa[wax ka badal | wax ka badal xogta]

dhoomaha sanaagoo daali ay ku dhawdoo dhool bari ku jiifsaday iyo dhibic mahiigaan marna dirir dhirbaaxiyo miiraale dhaqa iyo gudgudaha dhabaandhabay dhildhilada u bixiyoo dhaan nageeye ku onkaday mayayna uu ku dhagagsaday mid kalena dhab ugu da’ay dharagtooy camuuduna kobta dhiica godan iyo calcalyadu dhijaamaha dhacadiid u jiiftoo raha doobi dhaaliyo shinbiraha dhawaaqee dhawr nooc u ciyayana dhagtii maqashay jeceshahay oo daro dhanaantoo dhaashaday korkeediyo xarfo rays ay dhaadhiday xididkeedi dhuunyaday ka dharqaday biyaha iyo ubaxoo dhamaysoo dhambalaha cadaystiyo maadhu isku dheeliday baldhooluhuna kala dhacay dareemaduna dhuuxiyo kala dhilin caleentii iyo dhuubki dixiduba oo geedo dhayla ah laga dhawro socodkoo marka aad dhaqaaqdaba cosob dhaaxa hawroo dhiidhida ku seexdiyo rays dhiiqo daaciyo dhac caleeni leedahay oo xagar dhamaysoo man uu cunin dhurduhu wali oogada ku dhiibshiyo dhuyuciyo maraagiyo dhiitacab magooliyo dhinbiliil galooliyo qudhac dhamasta leegoo dhaameel udgoonlihi dheega isa saartoo dhirta geedba dhalankii dheehiisu buuxsamay marankuna dhexda u galay saarkuna ku dherersaday oo gob iyo dheentiyo dhafaruur bislaatiyo gomorshaa is dhilay iyo himir sida hunguri dhubuq dhuunta kuu maraysiyo dhabigiyo madheedhkuna hoobaan dul dhididoo malab yar oo dhibqayaa kasoo dhibiqtif leeyoo midho dhiina bixiyeen oon ciidu dheged iyo dhoobo madaw ahaynoo dharka kaa halaynayn oon dhuug wareeniyo lagu arag dhibiiqoo jiilaalki lagu dhixin udubkuna ku dhicin wali mar habeenku dhaxan wadan dharaartiina kululayn dhex-dhexaad hawadu tahay oon dhac iyo duulaan dhawr bahal lahaynoo reeraha is dhinac yaal dhaabadoodu nabad tahay maalkiina ugu dhalay oo dhiilo waawayn dhanaan iyo dhitiyo ciir gooni loogu kala dhigay oo dhooraydii iyo daba dhoonki geeliyo dhaydiiday kuraygii oo dhaayin badisoo nirgo dhaylo soconloo yaanay dhiman daraadeed qaar loogu dhuufoo dheeraaday kuruskii edega u dhex jiiftoo ku dul dhaacatoo godod dhiiqeen danbeedadu oo dhaqasho doobloo ramadkiisa dhawrtoo dhididkii hablaha iyo ka fogaaday dhaantadu isagoo dhadhabid neceb dhaqso gorof u qaatoo ka soo buuxshay dhaameel oo ubad dhalaanoo dhanbarkii lafta u dhacay dhuxulaha ka daadshoo iyaguna dhadhamin li’I dhangad loogu qaatoo dhama waalidkood yidhi oo rimay dhawaysoo dhaystii la socon loo dheega xardhayoo faraw dhuumatadu qarsoontiyo dhaqayaha la kala garan oo baarqab dhibiloo malaa bil iyo dheeraad wali dhuuni cuninoo dhexdu qabasho leeg tahay koromada dhufaaniyo dhawr qaalin didiyoo ka dhexsaaray geelii oo micida dhaaliyo dhoolaha is mariyoo dhiilaabay galawgii oo doobta dhiifta ah dhawr goor garaacoo rakaadiina daba dhigay dhiriftiina roorsaday galoof xayl ku dhigayoo markii uu dhulka u riday afartiisa dhaadheer baalaha ka dhaafsoo dhinacyee markay tidhi ku dhirbaaxay jeeniga oo naylo dhaga jeex iyo galwo lagu dhigay dhacanta looga qaadoo mari doodi loo dhigay oo nugulka dhaadani waa dhiin lo’deenee dhasalaalaq reentoo intoo dhoobi sara kacay loo yeedhay xayn dhool oo waylo dhuudaan dhogortoodu noqotiyo dharag boodka waxaruhu qolqolka is dhexyaaceen oo dhawr gamaanoo koore ay ku dhididiyo dhangad lagu xanuunjiyo bir dhareer ka keentoo afka loogu dhaabiyo dhacsi iyo rogaal galin dhoodida ka muuqdaan oon dhaanto iyo sacab dhalin yaradu daynayn dhalatooy cadceeduna godka ay ku dhawdoo dharabkii arooryiyo intaan dheelku sara kicin is dhextaagtay mina subax dhugashada sideedaa dhaayaha ku eegaa adigana dhargi ogyiin dhudi kubab dhamaysleey dhexyar dhabano hoobaan dhabeel gaari dhaqasho leh adigaa dheg iyo qurux rabi kuu dhameeyoo intaad dumarka dheertahay dhulka aad ku ababtiyo dhaqan hooyo weeyaan