Qilij arsalaan koowaad

Ka Wikipedia

Qilij arsalaan daauud bin suleymaan bin qutulmush (afka faarisiga; قلج ارسلان) (afka turkiga; Kılıcarslan) oo laga wadaa "seefta libaaxa" wuxuu ahaa hogaamiyaha sedexaad ee salaajiqada ruum, wuxuu taliyay laga bilaabo sanadkii 1092 ilaa uu ka dhintay 1107, intuu xilka haayay wuxuu wajahay weerarkii koowaad ee saliibiyiinta.

Qilij arsalaan koowaad
Suldaanka salaajiqada ruum
Xilka1092–1107
Ka horeeyayAbulqaasim
Ku xigayMalik shaah
Dhashay1079
Dhintey1107 ( 27–28 jir)
Mowsil
HoygaSalaajiqada
AaboSuleymaanbin qutulmush

Qabashada xilka[wax ka badal | wax ka badal xogta]

suleymaan bin qutulmush suldaanka salaajiqada ruum waxaa lagu dilay dagaal ka dhacay xalab agteeda 1086 waxaana la qabtay wiilkiis Qilij arsalaan oo loo diray Malik shaah agtiisa, dawlada waxay gashay xili adag, nin la yiraahdo abulqaasim ayaana xilka sii haayay, sanadii 1092 ayuu qilij arsalaan dib ugu soo laabtay dawlada waxaana loo doortay suldaan

Weerarka koowaad ee kirishmiska[wax ka badal | wax ka badal xogta]

wax yar kama soo wareegin ku fariisahada qilij arsalaan carshiga waxa uu wajahay weerarkii koowaad ee saliibiga kaas ku baaqay baabaa orabaankii labaad kadib codsi kaga yimid imbiraadoorkii biriizanda aleksiyoos komeniin, kaas oo dalbaday in laga saacido la dagaalanka muslimiinta, waxaa ka bilaawday yurub abaabul dagaal lagu qaado muslimiinta, waxaa loo hormaray koox kirishmis ah oo xamaasadeesan una badnaa rayid aa dagaal wax ka aqoon, waxay socdaan Qusdandiiniya ayee soo gaareen way soo talaabeen salaajiqada ayee daadaansi ku bilaabeen balse waa la wada laayay [1] in yar oo imbiraadoorka biriizanda badbaadiyay mooyee [2],

Qilij arsalaan guushaan oo gaaray ka dib wuxuu ka tagay niiqiya asigoona ku mashquulay khilaaf kala dhaxeeyay daanishmandiyiinta mana ogeen in dagaal xoog badan sugaayo.

Sanadkii 1097 ciidanka kirishmiska oo aad u badnaa talyaal sarena hogaaminaayeen ayaa gaaray niiqiya weyna go'doomiyeen, qilij arsalaan ayaa durbadii soo laabtay wuxuu isku dayay badbaadinta magaaladiis balse kuma guuleysan wuxuu aaday buuraha[3], dadka magaalada ayaa muujiyay difaac daran heer ee kirishmiska ku daalaan, markii dambe biriizanda ayaa ku caawisay doomo xaga bada markaas ayee is dhiibeen biriizanda ayeena u dhiibeen magaalada.

Qilij arsalaan caasimadiis markuu waayay wuxuu caasimad cusub ka dhintay quunya, waxa uuna la galay wada hadal daanishmandiyiinta si loogu midoobo cadawga soo duulaya.

Ciidanka kirishmiska gulufkooda ayee sii wateen mar ee maraayeen meel la dhaho doorliim ayee qilij arsalaan iyo isbahaysiga muslimiinta dagaal kala kulmeen, inkastoo muslimiinta markii hore guuleesteen hadana gurmad u yimid gaalada awgeed waxay ku qasbanaadeen inay dib u baxaan[4].

Dagaalada kirishmiska waxey ku yeesheen saameyn weyn dawlada waxayna ku weesay dhul badan 20kii sano ee u dambeeyay qabsadeen [5]

Qilij arsalaan ayaa arkay xal inuu qaribo tuulooyinka si kirishmiska sahay uga dhigan [6], Weerada kirishmiska waxey u sii gudbeen dhanka shaam waxayna ka aasaaseen afar imaarado ayeena ka dhiseen. Dagaalada kirishmiska ayaa kusoo laab laabteen dawlada, qilij arsalaan wuxuu awooday wixii ka dambeeyay 1101 inuu jabiyo sedex weerar [7][8] taas oo soo celisay hebada dawlada,

ka go'ida salaajiqada waaween[wax ka badal | wax ka badal xogta]

Guulaha uu ka gaaray saliibiyiinta ka dib waxa uu dib ugu laabtay la dagaalanka daanishmandiyiinta kuwaas oo isku heesteen hanashada malaatya, markuu dhintay amiir guumushtakiin 1105 ayuu awooday inuu ka qabsado magaalada ilmihiisa [9], waxa uuna ka go'ay salaajiqada waaween kuwaas oo galeen dagaal sokeeye kadib dhimashada suldaan malik shaah [10], shacbiyada qilij arsalaan ayaa kor u kacday wuxuu qabsaday mayaafaaraqiin, sanadii 1105 ayuu isku dayay qabsashada imaarada ruhaa balse may suura galin wuu ka soo laabtay wuxuu dhex kusii qabsaday magaalada xaraan [11].

dagaalkii mowsil iyo dhimashadiisa[wax ka badal | wax ka badal xogta]

wuxuu ahaa qilij arsalaan inuu ku duulay mowsil sandii 1107[12] waxaana u suura gashay inuu qabsado magaalada, balse wuxuu wajahay isbaheysi xoogan oo artaqiyiiniyo amiirka xalab ka koobnaa wuxuu la galay dagaal kaas oo lagu jabshay[13] qilij arsalaan oo cararaya ayaana ku dhintay wabiga, wiilkiis Malik shaah ayaana la qabtay oona loo diray maxamed bin Malik shaah [14]

Xigasho[wax ka badal | wax ka badal xogta]

  1. {{استشهاد بكتاب|مؤلف1=Norwich, John Julius|عنوان=Byzantium: The Decline and Fall|صفحة=33 - 35|سنة=1996|ناشر=Knopf|لغة=en|مسار=https://books.google.com.lb/books?redir_esc=y&id=HUpoAAAAMAAJ&focus=searchwithinvolume&q=Peter+the+Hermit%7Cisbn=0679416501%7Cمسار أرشيف=https://web.archive.org/web/20201010223807/https://books.google.com.lb/books?redir_esc=y&id=HUpoAAAAMAAJ&focus=searchwithinvolume&q=Peter+the+Hermit%7Cتاريخ أرشيف=10 أكتوبر 2020
  2. {{استشهاد بكتاب|مؤلف1=رونسيمان، ستيڤن|مؤلف2=ترجمة:نور الدين خليل|عنوان=تاريخ الحملات الصليبيَّة|طبعة=الثانية|المجلد=الجُزء الأوَّل: من كليرمونت إلى أورشليم|صفحة=221 - 224|سنة=1998|ناشر=الهيئة المصريَّة العامَّة لِلكتاب|مكان=القاهرة - مصر|مسار=https://archive.org/details/tarikh.al.hmlat.al.slibiah/tarikh.al.hmlat.al.slibiah01/page/n221/mode/2up
  3. {{استشهاد بكتاب|مؤلف1=الصوري، وليم|مؤلف2=ترجمة: د. حسن حبشي|عنوان=الحُرُوب الصليبيَّة|المجلد=الجُزء الأوَّل|صفحة=201 - 205|سنة=1991|ناشر=الهيئة المصريَّة العامَّة للكتاب|مكان=القاهرة - مصر|مسار=https://ia903107.us.archive.org/7/items/ktp2019-bskn8450/ktp2019-bskn8450.pdf%7Cمسار[dead link] أرشيف=https://web.archive.org/web/20210830214851/https://ia903107.us.archive.org/7/items/ktp2019-bskn8450/ktp2019-bskn8450.pdf%7C%D8%AA%D8%A7%D8%B1%D9%8A%D8%AE أرشيف=30 أغسطس 2021
  4. {{استشهاد بكتاب|مؤلف1=الشارتري، ڤوشيه|مؤلف2=ترجمة: د. زياد العسلي|عنوان=تاريخ الحملة إلى القُدُس 1095 - 1127|صفحة=47 - 50|سنة=1990|ناشر=دار الشُرُوق لِلنشر والتوزيع|مكان=عمَّان - الأُردُن|مسار=https://ia803108.us.archive.org/33/items/ktp2019-bskn11653/ktp2019-bskn11653.pdf%7Cمسار[dead link] أرشيف=https://web.archive.org/web/20210830225159/https://ia803108.us.archive.org/33/items/ktp2019-bskn11653/ktp2019-bskn11653.pdf%7C%D8%AA%D8%A7%D8%B1%D9%8A%D8%AE أرشيف=30 أغسطس 2021
  5. {{استشهاد بكتاب|مؤلف1=عاشور، سعيد عبد الفتَّاح|عنوان=الحركة الصليبيَّة: حركة مُشرِّفة في تاريخ الجهاد الإسلامي في العُصُور الوُسطى|المجلد=الجُزء الأوَّل|طبعة=الأولى|صفحة=138 - 139|سنة=2010|ناشر=مكتبة الأنجلو المصرية|مكان=القاهرة - مصر|isbn=9770516570|مسار=https://ia600906.us.archive.org/17/items/lis_tar04/lis_tar0409_1.pdf%7Cمسار[dead link] أرشيف=https://web.archive.org/web/20210830214843/https://ia600906.us.archive.org/17/items/lis_tar04/lis_tar0409_1.pdf%7C%D8%AA%D8%A7%D8%B1%D9%8A%D8%AE أرشيف=30 أغسطس 2021
  6. {{استشهاد بكتاب|مؤلف1=طقُّوش، مُحمَّد سُهيل|عنوان=تاريخ سلاجقة الروم في آسيا الصُغرى 470 - 704هـ / 1077 - 1304م|طبعة=الأولى|صفحة=88|سنة=1423هـ - 2002م|ناشر=دار النفائس|مكان=بيروت - لُبنان|isbn=9953180474|مسار=https://ia801605.us.archive.org/0/items/abualialkurdy_gmail_20170404_0614/تاريخ%20سلاجقة%20الروم%20في%20آسيا%20الصغرى.pdf%7Cمسار أرشيف=https://web.archive.org/web/20220314110714/https://ia801605.us.archive.org/0/items/abualialkurdy_gmail_20170404_0614/تاريخ%20سلاجقة%20الروم%20في%20آسيا%20الصغرى.pdf%7Cتاريخ أرشيف=14 مارس 2022
  7. {{استشهاد بكتاب|مؤلف1=رونسيمان، ستيڤن|مؤلف2=ترجمة:نور الدين خليل|عنوان=تاريخ الحملات الصليبيَّة|طبعة=الثانية|المجلد=الجُزء الثاني: مملكة القُدس والشرق الفرنجي|صفحة=54 - 59|سنة=1998|ناشر=الهيئة المصريَّة العامَّة لِلكتاب|مكان=القاهرة - مصر|مسار=https://archive.org/details/tarikh.al.hmlat.al.slibiah/tarikh.al.hmlat.al.slibiah02/page/n53/mode/2up
  8. {{استشهاد بكتاب|مؤلف1=رونسيمان، ستيڤن|مؤلف2=ترجمة:نور الدين خليل|عنوان=تاريخ الحملات الصليبيَّة|طبعة=الثانية|المجلد=الجُزء الثاني: مملكة القُدس والشرق الفرنجي|صفحة=50 - 54|سنة=1998|ناشر=الهيئة المصريَّة العامَّة لِلكتاب|مكان=القاهرة - مصر|مسار=https://archive.org/details/tarikh.al.hmlat.al.slibiah/tarikh.al.hmlat.al.slibiah02/page/n49/mode/2up
  9. {{استشهاد بكتاب|مؤلف1=Michel le Syrien|عنوان=Chronique de Michel le Syrien|صفحة=192|المجلد=Tome III|سنة=1905|ناشر=Ernest Leroux|مكان=Paris|لغة=fr|مسار=https://archive.org/details/MichelLeSyrien3/page/n199/mode/2up
  10. {{استشهاد بكتاب|مؤلف1=الذهبي، أبو عبد الله شمس الدين مُحمَّد بن أحمد بن عُثمان بن قايماز|عنوان=تاريخ الإسلام ووفيَّات المشاهير والأعيان|طبعة=الأولى|صفحة=20 - 22، 26 - 27|سنة=1415هـ - 1994م|ناشر=دار الكتاب العربي|مكان=بيروت - لُبنان|المجلد=الجُزء الرابع والثلاثون|مسار=https://ia600903.us.archive.org/7/items/FP3938/tiz34.pdf%7Cمسار أرشيف=https://web.archive.org/web/20210830225136/https://ia600903.us.archive.org/7/items/FP3938/tiz34.pdf%7Cتاريخ أرشيف=30 أغسطس 2021
  11. {{استشهاد بكتاب|مؤلف1=ابن القلانسي، أبو يعلى حمزة بن أسد بن علي بن مُحمَّد التميمي|عنوان=تاريخ دمشق|طبعة=الأولى|صفحة=242|سنة=1403هـ - 1983م|ناشر=دار حسَّان للطباعة والنشر|مكان=دمشق - سوريا|مسار=https://docs.google.com/viewerng/viewer?url=https://books-library.online/files/download-pdf-ebooks.org-1535836264-222.pdf&hl=ar%7Cمسار أرشيف=https://web.archive.org/web/20201225230924/https://docs.google.com/viewerng/viewer?url=https://books-library.online/files/download-pdf-ebooks.org-1535836264-222.pdf&hl=ar%7Cتاريخ أرشيف=25 ديسمبر 2020
  12. {{استشهاد بكتاب||مؤلف1=Runciman|الأول=Steven|وصلة مؤلف=Steven Runciman|عنوان=A History of the Crusades|المجلد=Vol.2|ناشر=Cambridge University Press|سنة=1951|صفحة=110|chapter=Chapter VI: Equilibrium in the North|chapterurl=https://books.google.com.tw/books?id=QL88AAAAIAAJ&pg=PA110&lpg=PA110&dq=Kilij+Arslan+I+++Mosul+1107&source=bl&ots=8OPKnTJybQ&sig=OTNpLHAbpP9gShajdwzF5yjmPmQ&hl=en&sa=X&redir_esc=y#v=onepage&q=Kilij%20Arslan%20I%20%20%20Mosul%201107&f=false
  13. The Cambridge history of Islam: The Central Islamic lands from Pre-Islamic, Editors: Peter Malcolm Holt, Ann K. S. Lambton and Bernard Lewis, (Cambridge University Press, 1970), 239.
  14. {{استشهاد بكتاب|مؤلف1=ابن الأثير، علي بن مُحمَّد بن عبد الكريم بن عبد الواحد الشيباني الجزري|عنوان=الكامل في التاريخ|طبعة=الرابعة|صفحة=104 - 107|سنة=1424هـ - 2003م|المجلد=الجُزء التاسع|ناشر=دار الكُتُب العلميَّة|مكان=بيروت - لُبنان|مسار=https://ia802707.us.archive.org/15/items/WAQkamilt/kamilt09.pdf%7Cisbn=2745100467%7Cمسار أرشيف=https://web.archive.org/web/20191216200434/https://ia802707.us.archive.org/15/items/WAQkamilt/kamilt09.pdf%7Cتاريخ أرشيف=16 ديسمبر 2019