Cabdul-Qadir Jilani
Cabdul-Qadir Jilani
عبد القادر الجيلاني | |
|---|---|
Sawirka Abdul Qadir Gilani. Waxaa la sameeyey Hindiya Mughal
c. 1680 | |
| Nolosha gaarka ah | |
| Dhashay | 1077 or 1078 (1 Ramadan 470 AH) |
| Dhintay | 1166 CE (11 Rabi' al-Thani 561 AH) |
| Goobta aaska | Abdul Qadir Gilani Mosque, Baghdad |
| Carruurta | Abdul Razzaq Gilani |
| Danaha ugu waaweyn | Fiqh, Sufism |
| Nolosha diimeed | |
| Diinta | Sunni Islam |
| Laam-diimeed | Sunni |
| Jurisprudence | Hanbali |
| Jagada Sare | |
| Arday | Abu Saeed Mubarak Makhzoomi |
Ardayda | |
Abdul Qadir Gilani (ku dhawaad 1077 ama 1078 – ku dhawaad 1166) wuxuu ahaa culumo Hanbali, wacdiyen, iyo hogaamiye suufiyeed oo ahaa aas-aasaha Qadiriyya, mid ka mid ah ururada suufiyada ugu da'da weyn.
Wuxuu ku dhashay ku dhawaad 1077 ama 1078 magaalada Na'if, Rezvanshahr ee Gilan, Faaris, wuxuuna ku geeriyooday 1166 magaalada Baghdad. Kallimaddiisa Gilani (Carabi: al-Jilani) waxay tilmaamaysaa meesha uu ku dhashay, Gilan, halka kallimaddiisa Baghdadi ay tilmaamayso meesha uu degganaa iyo meesha la aasey ee Baghdad.
Cinwaanada
[wax ka badal | wax ka badal xogta]Wuxuu lahaa magac sharafeed Muxi al-Diin , isagoo tilmaamaya darajadiisa sida ay qabaan suufiyaal badan oo soo nooleeyay Islaamka . Sida uu qabo Suufi Hagiography , Cabdul Qaadir waxa uu qabtay jagada ugu sarraysa ee sarraynta Awliya (Awliyada Suufiyada) ka dib markii uu gaadhay darajada ruuxiga ah ( Maqam ) ee kaalmada ( Ghawth ). Waxaa la wariyey inuu yiri hadallo laga helay Suufi Hagiography oo taariikhi ah , kaas oo la wariyey inuu yiri: "Cagteyda waxay kor u qaadaysaa luqunta Awliyadii Alle " isagoo tixraacaya xaruntiisa Ghawth al - Azam .
Asalkii hore qoyska
[wax ka badal | wax ka badal xogta]Gilani wuxuu ku dhashay 1077 ama 1078, inkasta oo faahfaahinta noloshiisa hore iyo asalka qoysku aan la hubin, ilo ayaa tilmaamaya in aabihiis (ama awoowe) loo yaqaan naaneyska Jangi Dust, oo soo jeedinaya faraca Faaris . Nisba , al-Jilani, waxa uu tilmaamayaa asal ahaan ka yimid Gilan , oo ah gobol ku yaal xeebta koonfur-galbeed ee badda Caspian ee Iran maanta . Intii uu joogay Baghdad , Gilani waxa loogu yeedhi jiray ajami (aan Carab ahayn), taas oo sida laga soo xigtay Bruce Lawrence laga yaabaa in ay sabab u tahay inuu ku hadlo Persian garab Carabi . Sida laga soo xigtay al-Nujūm al-ẓāhira ee uu qoray taariikhyahankii qarnigii 15aad Ibn Taghribirdi (d. 1470), Gilani wuxuu ku dhashay Jil ee Ciraaq , laakiin xisaabtan waxaa su'aal ka keenay taariikhyahan Faransiis ah Jacqueline Chabbi . Taariikhyahanada casriga ah (oo uu ku jiro Lawrence) waxay tixgeliyaan Gilan inuu yahay meeshii uu ku dhashay. Gobolku markaas wuxuu ahaa mid siyaasad ahaan madax-bannaan oo u kala qaybsamay Ugaasyo deegaanka ah oo ka soo jeeda qabiillo kala duwan. Gilani waxaa lagu sheegaa inuu ka dhashay faracii Muxammad isagoo sii maraya wiil uu awoowe u yahay Hasan ibn Ali , sheegashadan guud ahaan waa laga aqbalay bulshada Muslimiinta dhexdeeda, oo ay ku jiraan kuwa raacsan amarka Qaadiriyada . Qaar ka mid ah culimada, oo uu ku jiro Lawrence, waxay tixgeliyaan sheegashadan mid aan waafaqsanayn asalkii Persian ee Gilani, waxayna soo jeedinayaan in laga yaabo in la xoojiyay ama ay dhiseen Hagiographers dambe
Waxbarashada
[wax ka badal | wax ka badal xogta]Gilani wuxuu noloshiisii hore ku qaatay Gilan , oo ahayd gobolkii uu ku dhashay. Sannadkii 1095-kii, waxa uu u wareegay Baqdaad halkaas oo uu ku bartay cilmiga Fiqhiga ee Xanbal oo uu ka hoos shaqeeyay Abu Siciid Mubaarak Makhzoomi iyo Ibn Caqiil . Wuxuu kaloo xadiiska ka bartay Abuu Muxammad Jacfar al-Sarraj. Macallinkiisii suufiga ahaa wuxuu ahaa Abul-Khayr Hammad al-Dabbas. Kadib markii uu dhamaystay waxbarashadiisa, Gilani waxa uu ka tagay Baqdaad waxana la sheegay in uu shan iyo labaatan sano ku qaatay dib u gurasho iyo in uu dhex mushaaxayay saxaraha Ciraaq
Dugsiga sharciga
[wax ka badal | wax ka badal xogta]Gilani waxa uu u hogaansamay mad-habta Xanbali ee fiqiga islaamka . Waxaa la sheegay in uu mad-habta Shaafici ula dhaqmi jiray si la mid ah mad -habta Xanbal , isagoo soo saaray fatwo sida ay qabaan labada mad-hab . Al-Nawawi , kitaabkiisa Bustan al-Arifin (Garden of the Spiritual Masters), ayaa ku ammaanay habkan, isagoo xusay in "Weligay ma aanaan aqoon qof ka sharaf badan Baqdaad Sheekh Muxyi al-Diin 'Cabd al-Qaadir al-Gilani, Sheekhii Shaafici iyo Xanbaliyiinta ee Baqdaad
Saamayn
[wax ka badal | wax ka badal xogta]
Sanadkii 1127, Gilani wuxuu ku laabtay Baqdaad wuxuuna bilaabay inuu dadka wacdiyo. Waxa uu ku biiray macallimiinta dugsiga oo uu aasaasay macallinkiisii, al-Makhzoomi, wuxuuna caan ku noqday ardayda. Subaxdii waxa uu dhigi jiray axaadiista iyo tafsiirka , galabtiina waxa uu jeedin jiray muxaadaro ka hadlaysa edbinta ruuxiga ah (Cilmi Qulub) iyo fadliga quraanka kariimka ah . Waxa la sheegay inuu ahaa daaci wax ku ool ah oo soo jiitay taageerayaal ka soo jeeda asalyo kala duwan, oo ay ku jiraan Yuhuuda iyo Masiixiyiinta , iyo isku-dhafka suufiyada iyo shareecada Islaamka . Sida laga soo xigtay ilaha hagiographical , Gilani ayaa lagu soo waramayaa inuu dad badan u soo islaamay isagoo xoogga saaray nadiifinta gudaha, akhlaaqda iyo cibaadada. Waxa uu Baqdaad ka aasaasay Madarasada al-Qaadiriya , taas oo noqotay xarun lagu barto diinta islaamka iyo cilmiga ruuxiga ah , iyada oo bixisa barashada quraanka , xadiithka , fiqhiga ( fiqhiga) iyo tasawwuf (sufism) taas oo soo jiidatay arday ka kala yimid gobolo kala duwan. Waxbarashadiisa ayaa lagu soo waramayaa inay saameyn ku yeelatay hoggaamiyeyaasha siyaasadda iyo militariga, sida Nuur ad-Din Zangi iyo Salahuddin Ayyubi , kuwaas oo ixtiraamay hanuunintiisa.
Qabriga Cabdulqadir Gilani ee Baqdaad
[wax ka badal | wax ka badal xogta]
Al-Gilani waxa uu dhintay 1166 waxana lagu aasay Baqdaad . Sannad- guuradiisii geeridiisa waxa la xusaa sanad walba 11-ka Rabiic al-Thani . Intii lagu jiray xukunkii Safawid Shah Ismail I , 1508-dii, macbadka Gilani waa la burburiyay. Si kastaba ha ahaatee, sannadkii 1535-kii, Suldaan Suleymaan oo ahaa Suldaankii Cusmaaniyiinta ayaa u wakiishay in laga dhiso xabaal cusub oo qabrigiisa korkiisa ah, kaas oo maanta jira.
Buugaag
[wax ka badal | wax ka badal xogta]
Kitab Sirr al-Asrar wa Mazhar al-Anwar (Kitaabka sirta iyo muujinta iftiinka)
Futuh al-Giib ( sirta waxa maqan)
Jilaa al-Khaatir (Nadiifinta Qalbiga)
Ghunyat al-Ṭalibeen (Khasna u doonka dadka)
Al-Fuyudat al-Rabbaniya (Emanations of Lordly Grace)
Shan iyo Toban Xaraf: Khamsata 'Ashara Maktuban
Kibriyat e axmaar
Tilmaan kooban oo ku saabsan Jannada & Jannada
Waxyigii ugu sarreeyay ( al-Fatḥ ar-Rabbāni )
Tixraac
[wax ka badal | wax ka badal xogta]"Gīlān iv. Taariikhda Xilligii hore ee Islaamka"