Waqooyibari
| Dowlad Goboleedka Waqooyi Bari ee Somalia Dowlad Goboleedka Waqooyi Bari ee Somalia (Af-Soomaaliga) |
||||||
|---|---|---|---|---|---|---|
| Magaalo madax | Laascaanood Laasqoray | |||||
| Magaalada uguwayn | Laascaanood | |||||
| La soo xulay | ||||||
| - | Aas-aaska la shaaciyay | 30 Luulyo 2025 | ||||
| Lacagta | Shilin Soomaali (SOS) |
|||||
| Waqtiga | EAT (UTC+3) | |||||
| Thiinada telka | +252 (Soomaaliya) | |||||
| ISO 3166 code | SO | |||||
| Furaha Internetka | .so | |||||
Dowlad Goboleedka Waqooyi Bari ee Soomaaliya (Af Ingiriis: Northeastern State; Af Carabi: الشمالية الشرقية shamali-sharqia, الشمالية الشرقية), si naanays ah lagu magacaabo Maamulka SSC, waa dawlad-goboleed ee metesha diideyaasha jaantuska gumeysiga Ingiriis, oo ka tirsan Jamhuuriyadda Federaalka Soomaaliya. Waxaa si rasmi ah loo dhisay 30 Luulyo 2025, shirweynaha oo ka dhacay Laascaanood.
417 ergay ayaa si midaysan u ansixiyay dastuurka gobolka waxayna ku dhawaaqeen aas-aaska dowlad goboleedkan.[1]
Wasaaradda Arrimaha Gudaha, Federaalka iyo Dib-u-heshiisiinta ayaa hogaaminaysay habka dhismaha dowlad goboleedka. Waxay si rasmi ah u bilaabatay 21 Luulyo 2025, markaas oo Wasiirka Cali Yuusuf Cali (Xoosh) uu furay shirkii ergada ee loogu talagalay dhismaha Dowlad Goboleed cusub oo ka hanaqaada gobollada Sool, Sanaag, iyo Cayn.[2]
Dowladdan cusub waxay qayb ka tahay geeddi-socodka federaaleynta Soomaaliya, iyadoo la jaanqaadaysa Dastuurka Kumeel-gaarka ah ee Federaalka Soomaaliya.[1]
Taariikh
Shirweynihii Dastuuriga ahaa ee SSC-Maakhir wuxuu isugu keenay odayaal madax-dhaqameed, iyo wakiillo bulsho si ay u ansixiyaan dastuur dhisaya maamul goboleed.[1]
Hordhac
Qarnigii 20aad bilowgii
Ismaaciil Mire, oo abaanduulkii guud ka ahaa dawladda boqortooyada Diiriye Guure, wuxuu ka qaybgalay dagaalaha oo dhan ee boqortooyada Deria Gure ka qayb galay. Wuxuu u talin jirey colkii Shiikhyaale. Goobaha uu ka qayb galay waxaa ka mid ah, cagaarweyne, iyo dagaalkii Jigjiga, iyo dagaalki Beledweyne, iyo dagaalkii Berbera, iyo dagaalkii Dul Madobe, iyo dagaalkii Jidbaale, iyo dagaalkii Afbakayle iyo meelo kale. Wuxuu kale ka horjeestay dagaalaha ee shirqool ka jiri jirey, oo ka mid ah Canjeel, Gurdumi iyo qaar kale. 1920kii, Ismaaciil Mire waxaa lagu xidhay xabsi. Qarnigii 19ka ilaa tobanaadka 1920gii, Dalka Soomaalka waxaa hoogaaminjirey Garaadtooyada Deria Gure; oo si kale loo yaqaano Boqortooyada Diiriye Guure. Garaadtoyada Deria Gure dawladeeda waxaa loo yaqaan jirey qusuusi ama khusuusi, ee waxaa ka mid ahaa shakhsiyaddan:
Dhamaadka qarnigii 20aad

Hordhaca SSC-Khatumo waxay ahayd SSH: Sool, Sanaag iyo Hawd.
Magaca SSC-Khatumo waxaa laga soo qaatay eray carabi ah oo macnaheedu yahay "gabagabada wanaaga." Ujeeddada maamulku wuxuu yahay in horumarka iyo xasilloonida loo soo qaado gobolka iyada oo la dhisayo dawlad maxalli ah. Taariikh ahaan, gobollada Sool, Sanaag iyo Cayn (SSC) ee Soomaaliya waxay u adeegeen labada kursi ee Suldanadi Warsangali iyo Dawlad goboleedka Deria Gure. Maamulida dhulka waxaa ku muransan Dowlad Goboleedka Khaatumo (oo hore u eheed HBM-SSC ama Hoggaanka Badbaadada iyo Mideynta SSC), ismaamul goboleedka Soomaaliyeed ee Puntland, iyo ismaamul goboleedka somaliland[3]. Sida ee sheegeen Ururka Dhaqdhaqaaqa Waqooyiga Soomaaliya (NSUM), hiigsiga Khatumo State, NSUM wuxuu u taagan yahay dhiirrigelinta nabadda, dib u hishiisiinta iyo midnimada dhammaan dadka ka socda Soomaaliya. Ururku ma aqoonsana madax bannaanida gooni isutaagga Somaliland . Waxa kale oo ay ka soo horjeedaan qabsashadii 2007 ee gobolka Sool oo ay galeen ciidamada Somaliland . [4] Sannadkii 2010, maleeshiyaadka NSUM waxay ku lug lahaayeen isku dhac dhax maray iyaga iyo maliishiyaad reer Somaliland ah meel u dhaw tuulada Widhwidh , ee gobolka Cayn ee Soomaaliya. Sanadkii 2012, maamulka Khaatumo State ayaa la soo gabagabeeyey kadib shirar isdaba joog ah oo gudaha iyo dibadaba ah oo bilaawdey 2007dii oo u dhaxeeyay siyaasiyiin caan ah, madax dhaqameed iyo dadka deegaanka. Caasimadda dhulku waxay markii hore ahayd Taleex . Ilaa Agoosto 2014.
Bishii Agoosto 2016 kooxda Khatumo State waxay bilawday wada hadal nabadeed oo lala yeesho Somaliland . [5][6] Wadahadalka, si kastaba ha ahaatee, wuxuu dhaliyay khilaaf weyn oo u dhexeeya madaxweynaha iyo madaxweyne ku xigeenka maamulka, Cali Khalif Galaydh iyo Cabdulle Agalule, kuwaas oo ugu dambeyntii soo saaray laba maamul oo kala duwan oo labadaba sheegtay inay yihiin dowlad sharci ah. [7] Kooxda uu hogaaminayo Cali Khalif waxay heshiis la galeen Somaliland , magaalada Caynabo Oktoobar 2017, kaas oo dhigaya in marka la eego shuruudaha wax laga beddelo dastuurka Somaliland , in ururku la midoobo doono dowladda Somaliland.
Qarniga 21aad

Inkastoo 20kii Oktoobar 2017 magaalada Caynabo , waxaa heshiis lala galay dawladda Somaliland kaas oo dhigaya in wax laga beddelo dastuurka Somaliland iyo in ururka lagu daro dawladda Somaliland [1] [8][9], warbaahinta rasmiga ee dowladda Khatumo waa ururka khaatumonews24, wargeyskeed na wuxuu mucaarad ugu yahay maamul goboleedyada ee Soomaaliyeed, oo wuxuu isku arka maamul goboleed ee madaxbanaan.[10] Tani waxay calaamad u ahayd dhammaadkii ururka inkasta oo ay ahayd dhacdo aan caan ku ahayn bulshada reer darawiish iyo Warsangeli Calanka Khaatumo waxaa ku sawirran faraska Xiin Faniin ee ah faraska Diiriye Guure, madaxa dawlada Daraawiish.
Dowlad Goboleedka SSC-Khatumo ee Soomaaliya , waxay ahayd dowlad goboleed ku taala waqooyiga Soomaaliya ee lagu talagalay bulshada Harti Waqooyi.[11]. Waxay ka koobantahay gobollada Sool iyo Sanaag, hoggaamiyeyaasheedu waxay ku dhawaaqeen dhulku inuu yahay dowlad madax-bannaan 2012.[12] SSC-Khatumo waxa udub dhexaad u ah dhaqan iyo hiddo ahaan waa haldoorkii weyna ee Diiriye Guure.[13]


2010eeyadii
Taariikh
| SSC-Maakhir State of Somalia ولاية ماخر الصومال |
||||||
|---|---|---|---|---|---|---|
| Heesta qaranka: Soomaaliyeey toosoo | ||||||
| Magaalo madax | Laascaanood | |||||
| Luqadaha rasmiga ah | Somali and Arabic | |||||
| Xukunka | Federal state | |||||
| - | President | Jibril Ali | ||||
| - | Vice-President | Ahmed Guure Adan | ||||
Maamulka Soomaaliyeed ee SSC-Maakhir waxay ahayd maamul oo metesha bulshada Harti Waqooyi. SSC-Maakhir waxa ay ku taalaa waqooyi Bari soomaaliya, waxaa ay ku abtirsataa gobollada Sanaag H/land, qaybo kamid ah gobolka bari iyo sool, waana maamul midnimo soomaaliyeed raba Waxa ay bahwadaagyihiin Maamulka Khaatumo. Magaalooyinka ugu weyn ee Waqoyi-bari sanaag ee SSC-Maakhir waxay ahaayeen: Badhan, Las Khorey, Dhahar, Buraan, Elaayo, Galgala, Hingalol, Damalla-Hagare, Baragaha qol and Erigavo.
Geedisocod

- Sanaag
- Badhan
- Las Khorey
- Carmale
- Hadaaftimo
- Damalla-Hagare
- Yubbe
- ceelbuh
- mindigale
- shinbiraale
- markad
- rad and laako
- durduri
- geelweyto
- biyaguduud
- Haylaan
- Dhahar
- Ceelaayo
- Baragaha Qol
- Gacal guule
- Hingalol
- Buraan
- kaladhacda
- cawsane
- balibusle
- Barri
- Boosaaso
- Galgala
- Ceel daahir
- Majiyahan
- AFURUR
- DHALAN
- JINBAC
- duudshabeel

Jaangoyn
| Parliamentary seats | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Harti Waqooyi seats | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Other seats | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
TaariikhXaaladda lagu muransan yahay ee u dhaxaysa Puntland iyo Somaliland waxay sidoo kale keentay in guud ahaan gobolka Sanaag uusan heli karin dhammaan gargaarka ay hay'adaha Qaramada Midoobay iyo hay'adaha samafalka ee aan dowliga ahayn (NGOs) u qorsheeyeen oo la heli karo. Dowladda cusub ee la yiraahdo Maakhir ayaa arrintan ka dhigtay mid ka mid ah mudnaanta ugu horreysa, waxayna caawimo u dalbatay Jaalliyada Warsangeli ee dibadda. Sababo la xiriira abaar, dhibaatooyin maamul iyo hanjabaado kaga imanayey Somaliland oo ku saabsan duullaan, waxaa la kala diray dowladda Maakhir 6-dii Abriil 2008 iyadoo lagu amray go'aan kasoo baxay madaxda dowladda iyo madaxweynaha. Madaxweyne Jibriil wuxuu ballan qaaday inuu soo dhisi doono dowlad cusub bisha Juun 2008, balse beesha Warsangeli waxay go'aansatay inay taageero buuxda siiso ololaha lagu dooranayay Janaraal Ilkajir inuu noqdo Madaxweynaha Puntland. Markii uu xilka la wareegay madaxweynaha cusub ee Puntland, Cabdiraxmaan Maxamed Faroole, SSC-Maakhir waxay si buuxda ugu biirtay Puntland mar kale. Dowlad-goboleedka SSC-Maakhir ee Soomaaliya waxay lahayd 17 xoghayayaal dowladeed. Mudane Axmed Xuseen Yuusuf – Xoghayaha Arrimaha Gudaha iyo Amniga Inj. Siciid Aadan Siciid – Xoghayaha Guryeynta Marwo Xodan Khalif Ciise – Xoghayaha Maaliyadda iyo Ganacsiga Mudane Iimaan Xaaji Warsame Faarax – Xoghayaha Deegaanka Mudane Maxamuud Maxamed Ciise – Xoghayaha Arrimaha Bulshada, Shaqaalaha iyo Shaqobixiyeyaasha Mudane Siciid Ducaale Maxamed – Xoghayaha Gaadiidka Mudane Sadiiq Cabdi Misan – Xoghayaha Khayraadka Dabiiciga ah Mudane Cali Siciid Cismaan Qodax – Xoghayaha Ganacsiga iyo Wax-soo-saarka Mudane Cabdiraxmaan Siciid Axmed – Xoghayaha Xiriirka Caalamiga ah Prof. Cali Cabdiraxmaan Xirsi – Xoghayaha Xiriirka Federaalka Prof. Maxamed Cali Maxamed – Xoghayaha Dib-u-heshiisiinta iyo Nabadda Mudane Cumar Liibaan – Xoghayaha Cadaaladda iyo Arrimaha Diinta Marwo Zaynab Ismaaciil Maxamed – Xoghayaha Daryeelka Qoyska Dr. Axmed Cali Mire – Xoghayaha Beeraha iyo Xoolaha Mudane Cabdulqaadir Maxamed Siciid – Xoghayaha Kalluumaysiga iyo Khayraadka Badda Inj. Cabdirisaaq Cali Maxamed (Madow) – Xoghayaha Warfaafinta iyo Dhaqanka Mudane Cali Maxamuud Nuur (Cali Sanaag) – Taliyaha Ciidanka Booliska SSC-Maakhir Madaxweynihii hore Salaad ayaa magacaabay toddobo qof oo kamid ah golihiisa wasiirrada 4-tii Agoosto 2007. Axmed Sheekh Saalax ayaa iska casilay xilkiisii sababo la xiriira xanuun, waxaana 8-dii Sebteembar 2007 lagu daray 11 xoghayayaal kale, taasoo keentay in la dhiso xoghayayaashan soo socda. SSC-Maakhir waxay heshay taageero siyaasadeed oo sharci ah oo ka timid Asha Cabdalla, oo matalaysay gobolka Sanaag baarlamaanka ku-meelgaarka ah ee Federaalka. Dowlad-goboleedkan waligiis si rasmi ah looma aqoonsan dhammaan Dowladda Federaalka Ku-meelgaarka ah (TFG). Dulxaadis
Tixraac
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||

