Booliifiya

Ka Wikipedia

Template:Use American English Coordinates: 16°42′43″S 64°39′58″W / 16.712°S 64.666°W / -16.712; -64.666

Dawladda Blurinational ee Booliifiya
Hal ku dheg: La Unión es la Fuerza  (Isbaanish)
"Unity is Strength"[1]
Heesta qaranka: Himno Nacional de Bolivia  (Isbaanish)
"National Anthem of Bolivia"
Dual flag: Wiphala
Location of Booliifiya (dark green)

in South America (gray)

Magaalo madaxSucre (constitutional and judicial)
La Paz (executive and legislative)
Magaalada uguwayn Santa Cruz de la Sierra
17°48′S 63°10′W / 17.800°S 63.167°W / -17.800; -63.167
Official languages[2]
Qaybaha qoomiyedaha (2009[3])
Dadka Bolivian
Xukunka Unitary presidential republic
 -  President Luis Arce
 -  Vice President David Choquehuanca
Sharci dejinta Plurinational Legislative Assembly
 -  Aqalka sare Chamber of Senators
 -  Aqalka hoose Chamber of Deputies
Independence from Spain
 -  Declared 6 August 1825 
 -  Recognized 21 July 1847 
 -  Admitted to the United Nations 14 November 1945 
 -  Current constitution 7 February 2009 
Baaxad
 -  Guud ahaan 1,098,581 km2 (27th)
424,163 sq mi 
 -  Biyo (%) 1.29
Tirada dadka
 -  2019[4] qiyaasta 11,428,245 (83rd)
 -  Mugga Dadka 10.4/km2 (224th)
26,9/sq mi
Wax soo saar (PPP) 2019 qiyaastii
 -  Guud ahaan $89.018 billion[5] (88th)
 -  Qof qof $7,790[5] (123rd)
Wax soo saar (Iskaga magacaaban) 2019 estimate
 -  Guud ahaan $40.687 billion[5] (90th)
 -  Calaa qof $3,823[5] (117th)
Qaybsiga (2019)positive decrease 41.6[6] (medium)
Kobaca (2019)Management:favri limited liability company Location:muqdisho somali 0.718[7] (high / 107th)
Lacagta Boliviano (BOB)
Waqtiga BOT (UTC−4)
Taariikhda dd/mm/yyyy
Wadista Baabuurta right
Thiinada telka +591
Furaha Internetka .bo
a. ^ While Sucre is the constitutional capital, La Paz is the seat of government and the executive capital. See below.

Bolivia: (Baasuukaygu wuxuu dhagaystaa maqalkiisa); Spanish: [boliβja]; Guarani: Meelaaniya: Beelliya [bʊlɪwja]; Aymara: Wuliwya [wʊlɪwja], waxay si rasmi ah ugu biirtay Bolivia (Isbaanish: Estado Plurinacional de Bolivia), [9] [10] waa waddan baddan oo ku yaalla galbeedka bartamaha iyo bartamaha Maraykanka. Caasimaddu waa Sucre halka kursiga dawladdu uu ku yaallo La Paz. Magaaladda ugu weyn iyo xarumaha dhaqaalaha iyo dhaqaalaha waa Santa Cruz de la Sierra, oo ku yaala Llanos Orientales (Goobaha kulaylaha ee kulaylaha) badi degaanka bari ee bariga Bolivia.

Waa dastuur ahaan dawlad dhexe, oo loo qaybiyay sagaal qaybood. Joqoraafiistu waxay ku kala duwan tahay dooxada Andes oo ku taal galbeedka, ilaa Gobollada Bariga, oo ku yaala Amazon Basin. Waxaa xuddun u ah waqooyiga iyo bariga by Brazil, koonfur bari ee Paraguay, oo koonfur ka soo Argentina, xagga koonfur galbeed by Chile, iyo waqooyi-galbeed by Peru. Saddex daloolow dal ayaa ku dhex yaal buurta buuraha ee Andean. Iyadoo 1,098,581 km2 (424,164 sq mi) ee degaanka, Bolivia waa waddanka 5aad ee ugu weyn South America iyo 27th ee ugu weyn adduunka.

Dadka dalka ku nool, oo lagu qiyaasay 11 milyan, waa dad badan, sida Amerindians, Mestizos, Yurubiyaanka, Asians iyo Afrikaan. Isku-duwidda jinsiyadda iyo bulshada ee ka kacday gumeysiga Isbaanishka ayaa sii waday xilligii casriga ahaa. Isbaanishku waa luuqada rasmiga ah ee ugu sarreeya, inkastoo 36 luqadood oo asal ah oo asal ah oo kale ay leeyihiin xaalada rasmiga ah, oo ah kuwa ugu badan ee lagu hadlo waa luqadaha Guarani, Aymara iyo Quechua.

Xubin[wax ka badal | wax ka badal xogta]

Waddnamha Degaaan Bolivia[wax ka badal | wax ka badal xogta]


Ka hor intaanan Isbaanish aheyn, gobolka Andean ee Bolivia waxay ka mid ahayd Boqortooyada Inca, halka waqooyiga iyo bariga hoose ay ku noolyihiin qabiilooyin madaxbannaan. Isku-duwaha Spanish-ka ee ka yimid Cuzco iyo Asunción waxay qabsadeen gobollada qarnigii 16-aad. Inta lagu guda jiray xilligii gumeysiga Isbaanish Bolivia waxaa maamula Royal Audiencia ee Charcas. Spain waxay dhistay boqortooyadeeda qayb weyn oo ku jirta lacagta laga helay miinooyinka Bolivia. Ka dib markii ugu horeysay ee madax-bannaanida 1809, 16 sano oo dagaal ah ayaa la raacay ka hor intaan la aasaasin Jamhuuriyadda, oo lagu magacaabo Simón Bolívar. Bilihii 19-aad iyo qarnigii 20-aad ee Bolivia waxay lumiyeen xudduudaha dhulalka xudduudaha ah ee dalalka deriska ah oo ay ka mid yihiin qabsashada xeebaheeda ee Chile 1879-kii. Bolivia waxay ahayd mid siyaasad ahaan degganayd illaa iyo 1971-kii, markii Hugo Banzer uu hoggaamiyay xornimada Dawlada Sucuudiga ee Juan José Torres oo leh kaligii taliye militeri oo uu hoggaaminayay Banzer; Torres waxaa lagu diley Buenos Aires, Argentina oo lagu dilay koox ka mid ah dhimashada garabka midig sannadkii 1976. Reer Banzer wuxuu kufaraxay mucaaradka bidix iyo mucaaradka, iyo noocyo kale oo diidmo ah, taas oo keentay jirdil iyo dhimasho dhowr ah muwaadiniinta Bolivian. Banzer ayaa la joojiyay 1978, kadibna wuxuu dib ugu noqday madaxweynihii dimoqraadiga ahaa ee loo doortay Boliviya laga soo bilaabo 1997 ilaa 2001.

wadanamaha magaloyiinika mattano[wax ka badal | wax ka badal xogta]


Boliifia waa wadan Dhul xiran oo ku yaalo koonfur Ameerika.

sido kale fiiri[wax ka badal | wax ka badal xogta]

Peru

Dalalka Ameerikada koonfureed Qaarada Ameerikada Koonfureed
Arjantiina · Barasiil · Baraguay · Boliifia · Fanansuwela · Guyana · Ikwadoor · Jili · Kolombiya · Uruguay · Peru · Surinam ·
  1. [10 Cent Coins] |trans-title= requires |title= (caawin). Central Bank of Bolivia. Waxaa laga kaydiyay the original 28 April 2007. Soo qaatay 28 January 2014. 
  2. JUSTIA Bolivia https://web.archive.org/web/20170225051614/http://bolivia.justia.com/nacionales/nueva-constitucion-politica-del-estado/primera-parte/titulo-i/capitulo-primero/. Waxaa laga kaydiyay the original 25 February 2017. Soo qaatay 24 February 2017.  Barameter aan la aqoon |url-status= ignored (caawin); Maqan ama ebar |title= (caawin)
  3. . Central Intelligence Agency https://www.cia.gov/the-world-factbook/countries/bolivia/. Soo qaatay 25 March 2017.  Maqan ama ebar |title= (caawin)
  4. . International Monetary Fund https://www.imf.org/external/pubs/ft/weo/2018/02/weodata/weorept.aspx?pr.x=58&pr.y=4&sy=2016&ey=2023&scsm=1&ssd=1&sort=country&ds=.&br=1&c=218&s=NGDPD%2CPPPGDP%2CNGDPDPC%2CPPPPC%2CLP&grp=0&a=. Soo qaatay 29 August 2020.  Maqan ama ebar |title= (caawin)
  5. 5.0 5.1 5.2 5.3 www.imf.org https://www.imf.org/external/pubs/ft/weo/2019/01/weodata/weorept.aspx?pr.x=17&pr.y=21&sy=2019&ey=2024&scsm=1&ssd=1&sort=country&ds=.&br=1&c=218&s=NGDPD,PPPGDP,NGDPDPC,PPPPC&grp=0&a=. Soo qaatay 29 August 2020.  Maqan ama ebar |title= (caawin)
  6. . World Bank https://web.archive.org/web/20180811112826/https://data.worldbank.org/indicator/SI.POV.GINI?locations=BO. Waxaa laga kaydiyay the original 11 August 2018. Soo qaatay 17 June 2021.  Barameter aan la aqoon |url-status= ignored (caawin); Maqan ama ebar |title= (caawin)
  7. (PDF). United Nations Development Programme. 15 December 2020. pp. 343–346. ISBN 978-92-1-126442-5 http://hdr.undp.org/sites/default/files/hdr2020.pdf. Soo qaatay 16 December 2020.  Maqan ama ebar |title= (caawin)