Bariire

Bariire waa degaan ku yaala gobolka Shabeelaha Hoose Afgooye wuxuu u jiraa ilaa 30km, Waa degmo Dhul barwaaqo leh. Barire waxaa dagan beel weynta Abaajibil oo ka tirsan awdigil waana dad caan ku ah tacbashada dalaga kala duwan iyo marti soorka wanaagsan bariire waxey leedahay buundo asaasi u ah isu gudubka gobolka shabeelada hoose waxaana ku nool dad beeraleey iyo xoolo dhaqato ah dhanka ganacsigana aad u yaqaanaa waxaana laga soo saara dalagyo noociisa kala duwan waxaana hoos yimaaday awdheegle Sanadihii 1967 dhulalka awdheegle bariire waxaa loo aqoonsanaa dhulalka ugu baarwaaqda badnaa guud ahaan dalka soomaaliya faaido badan lagu soo saari jiray wixii laga helo Ilaa hadana ah dhul wali barwaaqaysan oo alle ku maneestay qayraad kala duwan oo lasoo koobi karin degaanka bariire waxaa lagu yaqaanaa hal qabiil oo cirifyadiisa dhan dagan waana beelweynta Abaajibil sideey u dhanyihiin dhamaantooda ahna dad wanaaga iyo nabad ku noolaanshiyaha wada jacel.

Taariiqda Deegaanka Bariire

Bariire wuxuu ku yaalaa deegaanada ugu muhiimsan gobolada dalka Soomaaliya ,wax soo saarkiisana aad utayo sareeyo wuxuuna ku yaalaa bariire gobolka shabeelada hoose gaar ahaan Awdheegle, deegaanka bariire caasimada Muqdisho waxa uu u jiraa 60 km sidoo kalena afgooye waxa uu ujiraa 30km .wuxuuna ka mid yahay meelaha ugu irmaansan misana ugu barwaaqaysan wax soo saarka dalka Soomaaliya.

Dadka dagan waxaa lagu qiyaasaa tiradooda ku dhawaad ilaa 15000 oo ruux ama in ka badan deegaanka bariire waa Dhul aad iyo aad u barwaaqo badan oo marana wabiga shabeele waxaana dagan dad beeraleey ah oo xadaara leh nabadana jecel kuna dagaal wax soo saarka beeraha waxayna tacbadaan dalaga noocyadiisa kala duwan sida ,galeyda sisinta masigada yaanyada digirta cambaha liinta muuska baabaayga saytuunka isbaandheeska ayaa ka mid ah dalagyada la baxo deegaan weynaha bariire .

Deegaanka bariire waxaa la dagan yahay mudo qarniyaal ah waxaana dagan oo lagu yaqaanaa beelweynta Abaajabal kana tirsan 7 ilmo awdigil.deegaanku waxaa mara wadada dheer ee isku xariirisa muqdisho Afgooye Awdheegle Mubaarak janaale ilaa Marko .sidoo kale deegaanku wuxuu leeyahay buundo kala qaybisa magaalada .deegaanka bariire wuxuu ka kooban yahay 6 xaafadood oo waa weyn waxayna kala yihiin .

1. Xaafada Horseed
2. Xaafada Waaberi
3. Xaafada Wadajir
4. Xaafada Buulo Muuse
5. Xaafada Buulo Raaxoole
6. Xaafada Qandhoole

Deegaanku wuxuu sameeyay mudadii uu jiray Hormar kala duwan oo la taaban kara inkastoo ay saamaysay dhibaatadii dalka ka dhacday mudadii buburka Dawladii Dhexe Jaale Maxamed Siyaad Bare .

Beel weynta Abaajabal

Beesha Abaajibil waa beel ka mida ah beelaha digil iyo mirifle kuwaas oo ku dhaqan Gobolka Shabeelaha Hoose sida Awdheegle, Bariire, Afgooye,Mubaarak, Janaale, Qoryooleey Marko iyo Baraawe.

Awoowaheena Maxamed Binu Sadiiq oo lagu naanaysi jiray (abaajabal) ayaa wuxuu kasoo hijrooday Dalka Yemen gaar ahaan gobolka Xadarmuut waxuuna kasoo dagtay Magaalada Xamarjajab wax badan kuma uusan nagaanin wuxuu usii Safray Degmada Afgooye oo markaasi ka talinaysi Boqortooyadii Geladi qeebna ka noqday mudo aan badnayn markuu joogay ayuu wuxuu usafray meel la yiraahdo kuraale oo hada loo yaqaano raaxoole una dhaw degmada bariire meesha ayuu dagay kuna faracmay kadib markuu faraciisa batay waxeey dageen deegaano kale sida bariire shaam nuun mubaarak afgooye iyo guud ahaan dalka somalia asal ahaan.

Beesha Abaajibil waxeey kasoo jeedaa Carab gaar ahaan faraca Binuu Umayaha Cabdi Shams Al -Qurayshii waxeeyna ka soo galaan aftirsiga mucaawiya binu abii sufyaan beesha Abaajibil waa beel weyn oo xadaarad leh oo caan ku ah gayiga dhulka Soomaaliyeed gaar ahaan Gobolka Shabeelaha hoose iyo Gobolada Koonfur Galbeed Baay iyo Bakool waxayna la dagaan oo deris iyo Dhul wadaag yihiin walaalahooda awdigil sida geladi gare jiido waxayna ka tirsan yihiin isbahaysiga 7 aw digil.

Beesha Abaajibil waa beel nabada jecel kuna dagaal wax soosaarka beeraha qarnigii 5 aad ee hijriyada oo hada laga joogo wax ka badan 10 qarni ama wax ka badan 1000 sano waa dad aad utiro badan balse soomaalida kale xaqirsan yihiin deegaana leh.

Beesha Abaajibil waa beel soomaaliyeed Laguna yaqaano nabada. Beelweynta Abaajibil waa beelihii ugu horeeyay soo gaara Koonfurta iyo bartamaha Dalka Soomaaliya guud ahaan waxaana cad aan la qarin karin marna in beesha abaajibil ay ka mid tahay Awdigil.

Aabtoow Nuur Maxamed Binu Sadiiq

1. Reer Abtoow Maxaat (Curudka)
2. Reer Aw amad
3. Reer Aw Miire
4. Reer Aw Cusmaan
5. Reer Aw Guudoow
6. Reer Aw Cabdi Cusmaan
7. Reer Aw Mad Cusmaan
8. Reer Aw Maxaad yare.

Cali Maxamed Binu Sadiiq

1. Reer abshay.
2. Reer gaaboow.