Cumar bin cabdi caziiz

Abuu Xafsa Cumar bin Cabdicaziiz bin Marwaan bin Xakam al-Umawi (afka carabiga; أبو حفص عمر بن عبد العزيز بن مروان بن الحكم الأموي القرشي) wuxuu ka mid ahaa Khulafada Umawiyiinta, waxa uuna taliyay Intii u dhaxeesay 99H-101H\ 717-720, waxa uu ku caan baxay cadaaladiisa heer lagu tilmaamo khaliifka shanaad ee islaamka.

Cumar bin cabdicaziiz عمر ابن عبد العزيز
Amiir al-mu'miniin Khaliifka islaamka
Diinaar dahab ah ee cumar bin cabdicaziiz oo lagu sameeyay dimishiq c. 719/20
khaliifka 8aad ee dowladii Umawiyiinta
Xilka	September 717 – 5 Febraay 720
Ka horeeyay	Suleymaan bin cabdilmalik
Ku xigay	Yaziid Labaad
Dhashay	c. 680 Madiina, jasiirada carabta, dowladii Umawiyiinta
Dhintey	5 Febraay 720 (37 jir) Deer samcaan, shaam, dowladii Umawiyiinta
Ku aasan	Deer samcaan, shaam, dowladii Umawiyiinta
Xaaska	Faadima binti cabdilmalik
Issue	cabd Allah cabdi Malik cabdicaziiz caasim cabdiraxmaan Suleyman Maslama Zayd cubaydillah cusmaan
Magaca oo dhameestiran Abuu xafsa cumar bin cabdicaziiz bin Marwaan bin xakam
Hoyga	Ree marwaan
Saldanad	Dawladii umawiyiinta
Aabo	Cabdicaziiz bin Marwaan
Hooyo	Layla bint caasim bin cumar bin khadaab
Diinta	Islaam

Noloshiisa Hore

Cumar bin Cabdicaziiz waxa uu ku dhashay magaalada Madiina 680 miilaadi.

Aabihiis waa cabdicaziiz bin marwaan, waxa uu la dhashay camdimalik bin marwaan, mudo dheer ayuuna ka talin jiray masar, waxa uuna ka tirsanaa qoyska umawiyiinta ee talada haayay, cumar hooyadii waxaa la oran jiray Layla bin caasim oo awoow u ahaa cumar bin khadaab , waxaana shaki ku jirin in abtiyaashiis ee ku yeesheen saameyn aad u weyn, waxa uu qeyb ka mid ah noloshiisa ku qaatay masar oo aabihiis maamuli jiray, waxa uu wax ku bartay madiina, halkaas oo joogeen saxaabo badan iyo taabiciin waaween, dadka uu wax ka bartay waxaa ka mid ahaa saalax bin kiisaan, saciid bin musayyib, saalim bin caldilaahi, iyo sahal bin sacad, aanas bin maalik ayaa amaanay salaadiisa wuxuuna ku tilmaamay inee u egtahay salaada nabiga scw .

Xaga waxbarashada cumar qof aad ugu dadaala ayuu ahaa, quraanka ayuu yaraanta ku xifdiyay sidoo axaadiista iyo axkaamta sharciga ayuu wax badan ka daraaseeyay, waxaa la sheegaa inuu ooni jiray mar walba oo dhimashada la xuso .

Xilalka uu soo qabtay ka hor khilaafda

waqtigii waliid bin cabdimalik sandii 87H Waxaa madax looga dhigay magaalada madiina, mudo yar kadib xijaaz oo dhan ayaa loogu daray, wuxuu ka sameeyay madiina golo wada tashi oo loo yaqaan fuqahada tobanka ee madiina, wuxuuna sheegay in uu ku socon doono taladooda .

Intii uu madax ka ahaa madiina wuxuu balaariyay masjidka nabiga asigoo fulinaaya amarka waliid bin cabdilmalik, wuxuuna ka yeelay 200 dhudhun × 200 dhudhun, waliid ayaa soo xajiyay 91H wuxuuna indhihiis ku arkay wax qabadka cumar bin cabdicaziiz.

si kasta ha ahaatee cumar aad ayuu u dhaliilsanaa siyaasada dawlada iyo dulmiga badan ee lagu haayo rayidka gaar ahaan siyaasada xajaaj bin yuusuf gudoomiyaha ciraaq oo caan ku ahaa ciqaabta daran uu ku haayay dadka, cumar wuxuu in badan waliid kala hadlay arimaha xajaaj, xajaaj isna wuxuu u arkay cumar inuu ku yahay caqabad waliid ayuu ku dhahay qaswadayaasha cumar agtiis ayee gabaad ka dhigteen waa inaa qof kale ku badashaa, waliid oo xajaaj hadalkiis qaatay ayaa xilka ka qaaday cumar.

Cumar wuxuu u soo guuray dimishiq walina kama harin raadinta cadaalada, oo wuxuu dhihi jiray oo wuxuu dhihi jiray:

«waliid oo shaam jooga xajaaj oo ciraaq jooga maxamad bin yuusuf oo yaman jooga cusmaan bin xayaan oo xijaas jooga iyo qura bin shariik oo masar jooga walaahi dhulka dulmi ayaa ka buuxsamay».

Suleymaan bin cabdilmalik markuu qabtay khilaafada wuxuu ka dhigtay cumar bin cabdicaziiz la taliyihiisa khaaska , waxa uuna qeyb weyn ka geestay xil kaqaadista talyaasha khaliifka hore iyo arimo kale oo aad u muhiimsanaa wuxuu siin jiray nasteexooyin joogto ah waxaa ka xusi karnaa mar uu xajiyay suleymaan bin cabdilmalik waxaa uu fuulay buurta carfo wuxuu aad ula yaabay tirada dadka cumar ayaa ku dhahay «kuwaan waa shacabkaada maanta barina Adaa masuul ka ah» suleymaan wuu ooyay waxa uuna dhahay «ilaah baa kaashanaa».

Khilaafadiisa

suleymaan markuu sakaraadka u yimid waxa uu damcay inuu wiilkiis daauud oo ku maqnaa xilgaa dagaal uga tago xilka balse rajaa bin xaywa oo dadka ugu dhaw ka mid ahaa ayaa kula taliyay inuu Cumar bin cabdicaziiz u dhiibo xilka maadaama uu yahay qof fiican, suleymaan ayaa ku qancay laakin wuxuu ka baqay ree cabdilmalik inee diidaan, saas darteed ayuu dardaarankiisa ku daray in yaziid bin cabdilmalik uu cumar xilka uga dambeeyo .

markuu dhintay suleymaan 99H rajaa bin xaywa ayaa ku dul aqriyay dadka dardaaranka uu ka tagay, markuu sheegay magaca cumar bin cabdicaziiz hishaam bin cabdilmalik oo rajo kaga jirtay khilaafada ayaa dhahay "inaalilaahi Wa inaa ileyhi raajicuun" Cumar bin cabdi caziiz ayaa dhahay asna "inaalilaahi Wa inaa ileyhi raajicuun" maadaama uu nacaayay madaxtinimada . Kadibna wuxuu fuulay minbarka, wuxuu jeediyay khudbad waxaana ka mid ahaa:

Dadkaanoo; qofkii Alla adeeca baa mudan in la adeeco. qofkii ku caasiya Alla wax daaco ah ma mudna, I adeeca inta aa rabi adeecaayo hadaa ku caasiyo wax daaca ah niiguma lihi.

Markii la doortay xaaskiis faadima binti cabdilmalik ayaa ugu soo gashay guriga asagoo ilmo ka daadaneysa ay garga ka qoysay. Waxeey waydiisay, ya amiiral mu’miniin, ma waxbaa dhacay? cumar wuxuu yiri:

“Ya Faadima! waxaan la wareegay talada ummada nabi muxamad scw, kooda guduudan iyo midkooda madow. Waxaan ka fakiray faqiirka gaajeysan, bukaanka dayacan ama lunsan, midka tabarta daran, midkooda dulansan, midka qafaalan iyo kan la la’yahay, midkooda duqooway oo caruur badan haysta oo aan maal badan haysan, iyo kuwa la midka ah oo geesaha dunida kala jooga, markaasaan ogaaday inuu alle iga weydiindoono [sidaan ugu cadaalad falay dhamaantooda] maalinka qiyaamo iyagoo ay igu la dood tagi doonaan nabi muxamad scw hortiisa, markaasaaan ka baqay in aan waayo wax aan ku la doodo maalinka, nafteeda ayaan u naxriisto waan ooyay.”

Khilaafadiisa wuxuu ku furfurtay inuu amray ciidankii muslimiinta ee go'doominta Qusdandiiniya waday mudada dheer inay dib u soo laabtaan maadaama muslimiinta ay ku rafaadeen wax natiijo ahna ay ka gaarin. Wuxuu xooga saaray inuu ku faafiyo islaamka si nabad galyo ah, boqoradii gaalda ayuu u qoray fariimo oo ugu yeeraayo diinta islaamka waxaa diinta qaatay dhowr boqor oo dhulka sindi xukumi jireen .

Cadaaladiisa

Wuxuu amray reer banii umaya inay maalka ay haystaan kusoo celiyaan baytu maalka muslimiinta xataa xaaskiisii ​​faadumo, guud ahaan waxa uu joojey lacagtii umawiyiinta qaaddan jireen, sidoo kale waxaa uu joojey canshuurta dadka laga qaaddi jirey. Culumada bishii waxa uu siin jiray 100 diinaar dahab. si ay dadka u baraan diinta.

Waxa uu xilka kawada qaadday dhammaan madaxdii dadka ay nacebaayeen, waxa uuna xilka u dhiibey dadka kuwa ay jeclaayeen, Sidoo kale waxa uu u celiyey qof waliba oo xoolo ka maqanaa, Waxaa u cadaadalad sameyey sidii cumar bin khadaab. Waxa uu horjoogayaasha ciidan ku dooran jirey labbo qodob oo kale ahaa: Qof aqariya qur’aanka iyo inuu salad badan yahay.

Geerida

Cumar bin cabdicaziiz wax badan xilka ma hayn, labo sano ka dib wuu dhintay, sababta dhimashiis warar badan baa jiro, xogaha qaar baa leh in la sumeeyay, oo reer banii umaya markay dhibsadeen inuu ka hor istaagay xoolaha umada ee xaq darada isaga cunaayeen waxey amreen adoon u shaqeeya inuu sumeeyo balan qaad ayeena siiyeen , sidii ayuu yeelay, cumar ayaa xanuunsaday mudo, wuxuu ogaaday cumar arinta adoonka, wuu weydiiyay asna wuu qiray wuxuu sheegay in loo balan qaaday 1000 diinaar, cumar ayaa iska cafiyay .

Maslama bin cabdilmalik ayaa ku soo booqday sakaraadkiisa wuxuu dhahay “Ya amiiral mu’miniin, caruurtaada qof aad kala dardaarantay malah, hantina maadan uga tagin, ee adeeradood ama abtiyaashood maad uga la dardaarantid?Cumar wuxuu ugu jawaabay: ‘caruurteyda waxeey noqonayaan laba midkood: mid saalix ah, saalixna Alle ayaa taladiisa haga, wixii intaa ka baxsaan ma noqonaayo mid ilmihiisa ugu kaalmeeya macsida Alle (Swt)” intaa kadib wuxuu isugu yeeray ilmahiisa waxa uuna ku dhahay “ilmahaygow, laba shay midkood ayaan kala doortay: in aad taajir noqotaan oo aabihiin naar ku muto maalka ama inaad faqiirtaan oo aabihiin janno galo, waxaan jeclaystay inaan faqiir ahaano oo Alle (sw) janno igu abaal mariyo haduu alle idmo”

Wuxuu dhintay maalin jimco ah 20 Rajab sanadka 101H, waxaana lagu aasay deer samcaan, mudada khilaafadiisa waxey ahayd 2 sano iyo 5 bilood

Qiimeynta

Dadka ka faalooda taariikdiisa waxey isku waafaqeen inuu ahaa imaam cilmiga heer sare ka gaaray, leh hadana iimaan buuxa iyo Alla kacabsi daran, culmo badan ayaa sheegeen inuu ahaa mujadidka (kii diinta cusbooneysiinaayay) qarniga koowaad ee hijrada sidoo kale cadaaladiisa yaabka laheed ee uu muujiyay awgeed ayaa loogu magacaabay "khaliifka shanaad" ee khulafa raashidiin.

Waxaa jiro hadal laga sheego cumar bin khadaab oo ahaa: "Ilmahayga waxaa ka mid noqon doono nin wajiga calaamad ku leh oo dhulka cadaalad ka buuxin doon" maadaama cumar bin cabdicaziiz wajiga daqar ku lahaa oo ka soo gaaray faras waxey dad badan aaminsanaayeen inuu yahay qofkuu cumar sheegay.

Hadalada laga yiri

• Qeys bin jubeyr ayaa dhahay: cumar bin cabdicaziiz wuxuu u dhigmaa ree banii umaya dhexdooda sida mu'minka aala fircoon
• Mujaahid ayaa ka dhahay: "waa u nimin saa wax u barno kama ag kicin ilaa aa wax ka baranay"
• Meymuun bin mahraan ayaa asna dhahay: "cumar bin cabdicaziiz wuxuu ahaa mucalimka mucalimiinta"
• Imaam dahabi ayaa ka dhahay "wuxuu ahaa imaam faqiih mujtahid yaqaano sunooyinka sha'nigiisu weyn yahay xaafid ah ilaahay adeeco una noqosho badan dhaqan wanaagiisa iyo u istaagidiisa cadalaada lagu tiriyo awoowgiis hooye cumar macigiis, zuhidigiisna lagu tiriyo xasan bisri macigiis, cilmigiisna lagu tiriyo imaam zuhri macigiis </ref>.