Maslama bin cabdilmalik

Maslama bin cabdi malik bin marwaan (Afka carabiga; مسلمة بن عبد الملك بن مروان) waa hogaamiye milatari oo ka tirsanaa umawiyiinta, wuxuu galay dagaalo badan oo ka dhan ah boqortooyada ruum iyo boqortooyada khazar, guulo badan ayuuna soo xareeyay, intuu noolaa wuxuu qabtay xilal kala duwan sida Xalab, Ciraaq, Khuraasaan iyo imaarada Armiiniya iyo Azerbaijan.

Noloshiisa hore

Maslama bin Cabdi malik bin Marwaan waxa uu ku dhashay Dimishiq 66H/685, Aabihiis waa khaliifka umawiyiinta Cabdi malik bin marwaan kaas oo soo celiyay midnimada muslimiinta kana dhigay dawlada islaamka mid awoodeed soo kabsata, Maslama hooyadii waxey ahayd adoon uu Cabdi malik lahaa, Mana la yaqaano magaceyda iyo asalkeed.

Maslama waxaa la walaal ahaa sagaal iyo toban qof oo wiilal iyo gabdha isugu jira, waxaana ka mid ahaa Waliid, Suleymaan, Yaziid iyo Hishaam oo dhamaantood khilaafada qabteen.

Barbaaridiisa iyo wax barashadiis

waxa uu kusoo koray magaalada Dimishiq oo ahayd caasimada dawlada umawiyiinta, Aabihiis Cabdi malik ayaa aad ugu dadaali jiray ku tarbiyeenta ubadkiis diinta islaamka, waxa uu u xilsaaray tarbiyadooda culumo waaweyn Sida taabiciga Caamir Al-shacabi iyo ismaaciil bin Cubeydilaah bin abii muhaajir.

Wuxuu bartay Qur'aanka iyo Sunada Nabiga scw sidoo kale fankii carbeed iyo sheekooyinkooda, waxaa intaas sii dheer farda fuulka, dabaasha iyo shiishka, waxa uu kusoo baxay qof culuumta sugay oo tababar fiican heysto, taasi oo u gogol xaartay inuu noqdo mustaqbalka hogaamiye karti badan oo shaqadiis u qalma.

Xirfadiisa hore ee milatariga

Intuu aabihiis noolaa wuxuu qeyb ka noqday ciidanka Muxamad bin marwaan Amiirka Armiiniya iyo Adrabiijaan, Dagaalada Qowqaas lagu furanaayay ayuuna kala qeyb ka noqday, intii dagaaladaas ay socdeyn wuxuu hogaamiyay Ciidankii, Magaalada Darbanda ku duulay, wuxuu la dagaalamay 80kun oo ciidamada khazar ah kuwaas oo ilaalinaayay Magaalada, Mudo dheer markuu dagaalka socday waxaa adkaatay furashada magaalada, markii dambe wuxuu helay Nin gaalada ka mid ah oo islaamay wuxuuna ka saaciday muslimiinta furashada Magaalada, Ciidanka khazar ayaa ka cararay magaalada ayagoo gadaashood uga tagay naagahood iyo Caruurtooda.

Cabdilmalik wuxuu go'aansaday inuu diyaarsho ciidan badan oo ka hortaga weerar la filaayo inuu ka yimaado dhanka Ruum, Ciidankaan ayaa kulmiyay talyaasha dawlada kuwoodi ugu khibrada badan sida Muxamada bin Marwaan, Cabdullaahi Al-badaal iyo Daxaak bin Muzaaxim, dhamaan ciidanka waxa uu madax uga dhigay wiilkiis Maslama bin Cabdi malik, wuxuu aaday Maslama dhulka Ruum dagaalo qaraar ayuuna la galay, dhufeyso iyo magaalooyin trio badan ayuu qabsaday balse Natiijo weyn kama keenin kaliya dagaaladiis waxey ku qotomeen cabsi galinta gaalada.

Xilliga waliid

Waqtigii Waliid uu khilaafada haayay Maslama wuxuu noqday mid saaid uga dhax muuqda talyaasha ay dawlada ku tiirsan tahay

Sanadkii 87H wuxuu Maslama weeraray Sowsana oo dhacda agagaarka masiisa, wuxuun ka dilay Ruum dad badan dhufeysyo badana wuu ka furtay.

Furshada Duwaana

Sanadkii 88H Maslama wuxuu hogaamiyay weerar ay ciidanka muslimiinta ku qaadeen Duwaana oo ahayd magaalo muhiim ah, ciidanka muslimiinta waxey galiyeen magaalada go'doon waxaana u suuro gashay inay dumiyaam qeybo ka mid ah darbiga magaalada balse wey ka gali waayeen, go'doonka ayaa dheeraaday ilaa xagaaga ka yimaado, waxaana ciidanka ka yaraaday sahaydii ay wateen waxey ku fakareen inay iska noqdaan, waxaana qabatay baahi heer ay cunaan fardahooda, reer Duwaana waxey u direen fariin imbiraadoor jistinyaan wuxuuna imbiraadoorka soo diray ciidan badan oo gurmad ah kuwaas oo sahay iyo cunto u wada Duwaana, Maslama ciidamdiisa badanaa ayuu isku keenay wuxuuna madax uga dhigay Cabaas bin Waliid wuxuuna faray inay ka hortagaan ciidanka imbiraadoor Jistinyaan, halka asaga uu ku haray ciidan yar oo hor taagan dhufeysyka magaalada.

Cabaas wuxuu kala hortagay dagaal xoogan ciidankii Ruum wuxuuna awooday inuu jabiyo asigoo ka dilay kumanaan, kumanaan kalana ka qabtay .

Dagaalkan ka dib rajadii reer Duwaana ee go'doonka ku sugnaay ayaa yaraatay waxeyna dalbadeen amaan in la siiyo oo magaalada dhiibaan, sidaas ayeena muslimiinta ku furteen magaalada, wuxuu socday go'doonka magaalada mudo 9 bilood ah oo muslimiinta hor fadhiyeen .

Furashada Camuuriya iyo wixii xigay

Sanadii 89H Maslama wuxuu ciidanka u la dhaqaaqay Camuuriya oo ka mid ahayd magaalooyinka ugu muhiimsan Ruum, Maslama wuxuu horay u sii qaatay naagihiisa, soo u muujiyo dhab ahaansha dagaalka, talyaha Camuuriya shamcuun markuu ogaaday muslimiinta inay ku soo socdaan wuxuu dadka isugu geeyay magaalada dhufeysykeedna wuu adkeeyay waxa uu diray taliye la dhaho warsiib iyo ciidan 40 kun ah waxaa ka hor yimid Cabdullaahi Al-Badaal 10 kun ciidan wata labada ciidan ayaa dagaalamay muslimiinta waxey saa'id u laayeen cadawgood , Al-Badaal ayaa ku dhuftay warsiib seef, koofida ayee dhaaftay madaxa ayeena ka jartay meesha ayuu ku dhacay, ciidankiisna wey jabeen.

Shamcuun oo la soo baxay 80 kun oo ciidan ah ayaa ka war helay jabka ku dhacay warsiib, wuxuuna la kulmay ciidankii Maslama dagaal xoogan ayaa dhax maray waxey ku dhawaadeen Ruum inay jabiyaan ciidanka muslimiinta, daagalyahanada muslimiinta ayaa mid mid u soo baxay mid kasta waxa uu soo laabtay asigoo dhaawac ah, Maslama ayaa faraskiis ka dagay oo weeraray ciidanka Ruum, ciidanka muslimiinta ayaa ku dayday oo lug ku galeen dagaalka, dagaalka oo kululaaday ayaa waxaa dhawaaqay ruux leh "Bishaareeyso amiirow ilaahay wuu dilay Shamcuun" Maslama iyo ciidanka muslimiinta ayaa takbiirsadeyn, waxaa yimid Al-Badaal oo sida madaxa Shamcuun Maslama hortiisa ayuuna ku xooray, intaas ka dib ciidankii Ruum ayaa goobta dagaalka ka carareyn , Muslimiinta waxey xoog ku galeen albaabka Camuuriya waxeyna laayeen dagaalyahanadii ku sugnaa, hantidii alaabtii taalayna wey ganiimeysteen, ganiimada laga helay Camuuriya 200 kun Misqaal Dahab iyo Fido wey ka badneyd.

Furashooyinka Maslama waxaa ka mid ah dhufeyska suuriya uu furtay 89H, wuxuu soo guuriyay abuu jacfar Al-Tabari Maslama iyo cabaas bin waliid ciidamadood inay la galeen dhulka Ruum Maslama ayaana furtay magaalada hiraqla iyo Qamuudiya, Cabaas asna wuxuu furtay magaalada doorliya, sidoo kale cabaas wuxuu ku duulay Qaliiqiya

wuxuu furtay Maslama Nikomediya, ciidankiisa waxey ku duuleen Askudaar ee dhacda Qusdandiiniya iyo askee shahar, wuxuu ka duulay hadana dhanka adrabiijaan magaalada Darbanda ayuu furtay mar kale iyo dhufeysyo badan.

Go'doominta Qusdandiiniya

Furashada Qusdandiiniya waxey ahayd riyo ay ku taami jireen muslimiinta tan iyo bilaawgooda, Sanadkii 50H Mucaawiya waqtigiisa waxey muslimiinta go'doomiyeen magaalada laakin way isaga laabteen ayagoo ka guul gaarin, go'doomitaas ayaa loo yaqaanay Taariikhda "Go'doomintii koowaad ee Qusdandiiniya"

Markii uu dhintay waliid bin cabdilmalik 96H oo khilaafada qabtay Suleymaan bin cabdilmalik waxaa waqtigiisa timid Go'doomintii labaad ee Qusdandiiniya". Sababta waxey ahayd ciidamada Ruum inay weerar gaadmo ah ku soo qaadeen xeebaha Shaam, Suleymaan ayaa aad uga xanaaqay arintaas waxa uuna wacad ku maray inuu furanaayo caasimadooda Qusdandiiniya, ciidan aad u fara badan ayuu diyaarshay oo lagu qiyaasay 100,000 ilaa 120,000 kuwaas oo kaga duula Qusdandiiniya bada iyo dhulka, Maslama ayaana masuul looga dhigay inuu hogaamiyo dagaalka.

Suleymaan wuxuu dagay maraj daabiq meesha la dhaho, wuxuuna ahaa ciidanka inuu u gurmadaayo wax walbo ay u baahan yihiin, Ciidanka muslimiinta waxey dudumiyeen intay kusii socdeyn Qusdandiiniya dhamaan waxa ka horyimaado oo magaalooyin iyo tuulooyin ah, markii ay gaareen Qusdandiiniya si buuxda ayee Go'doon u galsheen mana ogolaan inay soo gaarto wax gurmad ah, waxaa galay Ruum argagax iyo cabsi, Maslama waxa uu ka dhisay Qusdandiiniya horteed magaalo oo ciidanka uga gambadaan dhaxanta sidoo kale waxey ku abuurtee Magaalada geedaha iyo qudaarta nuucyadeed kala duwan, waxey ahaayeen ciidanka inay cunaayeen waxa uga soo baxa.

Dawlada Ruuma ayaa xaalad adag soo food saartay wuxuu imbiraadoorka Ruum soo diray wafdi asigoo dalbaday hishiis iyo in laga joojiyo Go'doominta taa badalkeed wuxuu balan qaaday inuu ka siin doono qofkasta oo Qusdandiiniya jooga diinaar dahabi ah, Maslama ayaa diiday inuu aqbalo dalabkooda waxa uuna ku adkeestay furashada magaalada..

Waqtigii xagaaga markii la gaaray muslimiinta ayaa u adkeysan waayay barafka da'aayo iyo qabowga waxeyna ku yeelatay saameyn xun dhaq dhaqaaqood ayaa hakaday, Suleymaan ayaa asna awoodi waayay inuu soo gaarsiiyo cilmilada oo xun awgiis, Ciidanka ruum ayaa fursadaas ka faaideystay wxey awoodeen inay helaan marin ay kala xariiraan bulgeeriyiinta ayagoo ka helay gurmad ciidan iyo mid dhaqaalo.

Suleymaan ayaa dhintay 99H, khaliifka ku xigay waa Cumar bin cabdicaziiz ma ahayn wax ahmiyad inuu siinaayo go'doominta Qusdandiiniya sidaas darteed ayuu amray inay joojiyaan go'doominta, Ciidanka muslimiinta ayaana dib uga usoo gurtay Qusdandiiniya.