Cirjeex
| Sifooyin gaara | |
|---|---|
| Wareegdhow | 1,514.50 milyan km (10.1238 AU) |
| Wareegfog | 1,352.55 milyan km (9.0412 AU) |
| Iskuwareeg Yar | 0.0565 |
| Iskucelceliska Xawaaraha Wareega | 9.68 km/m (6.01 ma/m) |
| Iskucelceliska Wareega | 317.020 |
| Janjeedhka | 2.485° Dhanka qoraxda |
| Bedka oogada | 4.27×1010 km2 (1.65×1010 sq mi) |
| Mudo wareeg | 378.09 malmood |
.svg)
Cirjeex (Jupiter) ama loo yaqaano magacyada kala ah (Cirjiir) ama (Mushtari) waa meeraha 5aad ee ugu dhow qoraxda[1] ayadoo u jirta masaafo dherer dhan 5.2 AU, iyo 318 jeer muga dhulka. Sidoo kale, Cirjeex waa kan ugu weyn meerayaasha Bahda Qoraxdu Midaysay.[2] Waa meere neef (gas) ah, oo jawigiisuna ka samaysan yahay isku dhisyo Haydarojiin iyo Hiliyaam, oo tartiib u noqda haydarojiin dareerto ah.
Waxaa suurto gal ah in meeruhu lee yahay bu’ is haysata oo dhagax iyo baraf ah.[3] Jurmiweynidu oo qabo awgeed, Cirjeex wuxuu lee yahay cufisjiidad aad u weyn, wuxuuna soo jiidaa dibdheerooyin (kometer) iyo dhadhaabyo (asteroider) oo isaga ku dul dhaca, haddi kalena dhulka ayey kusoo dhici lahaayeen.
Dhinaca kale, meeraha Cirjeex wuxuu lee yahay gobol weynoo ah jiid ama jaziirad guduudan, oo meeraha ku wareegata. Waa dabayl xoog leh oo weli ku meereysato tan iyo intii la og yahay oo aan awood u helnay inaan meerahan ku eegno doorbinnada waaweyn (teleskop).
- Meeraha Cirjeex (Jupiter) waa meeraha shanaad ee qoraxda ugu dhow (masaafo dherer dhan 5.2 AU u jira qoraxda) iyo 318 jeer muga dhulka. Wuxuu ka samaysan yahay meerahani isku dhisyo u badan haydarojiin iyo hiliyaam.
- Dhinaca kale, meeraha Cirjeex waa kan ugu leh tirada ugu badan ee dayax asagoo leh 67 dayax. Afarta ugu wayn Io, Ganymede, Callisto, iyo Europa waxay leeyihiin qaabdhismeed u dhow meerayaasha dhagaxleyda ah, sida foolkaanaha iyo gudo kulul.[4] Ganymede oo ah satelaytka ugu wayn Bahda Qoraxdu Midaysay, ayaa wuxuu ka wayn yahay meeraha Waxaraxir (mercury).
Bilaha Cirjeex
[wax ka badal | wax ka badal xogta]
Cirjeex waxuu leeyahay 67 dayax taasi oo ka dhigtay midka koowaad ee ugu dayaxa badan dhamaan meereyaasha Bahda Qoraxdu Midaysay.[5] Ilaa hadda waxaa weli la helaa dayaxyo cusub. Haseyeeshee afarta dayax ee ugu waaweyn waxay kala yihiin: Io, Europa, Callisto iyo Ganymedes, waxa soo hor helay Galileo sanadkii 1609.
Dayaxaya ugu weyn, Ganymedes, waa mid ka weyn meeraha Dusaa. Afarta dayax ee ugu waaweyn waad arki kartaa haddii aad u kaashato doorbin caadi ah.
Xogta Cirjeex
[wax ka badal | wax ka badal xogta]- Dhexroorka(diameter)
- 143 884 km.
- Fogaanta
u jiro qoraxda: 741,816 millyan km ama 5.2 AU.
- Mudada Udub-wareega (rotation)
- Ku Wareega Qoraxda (sanad):
- Heerkulka oogada sare: -150 °C
Meerayaasha Baxsan
[wax ka badal | wax ka badal xogta]
Docay, Uraano, Raage iyo Cirjeex
.
Afarta meere ee banaanka u baxsan waa meereyaasha Neefaha Waawayn ee Bahda Qoraxdu Midaysay[6] kuwaas oo ah 99% walxaha ku wareega qoraxda. Cirjeex iyo Raage ayaa waxay yihiin tobanaan kun oo jeer miisaanka iyo muga dhulka, waxayna ka samaysan yihiin isku dhisyo haydarojiin iyo hiliyaam. Dhanka kale, Uraano iyo Docay waxay leeyihiin 20 jeer laab muga dhulka waxayna ka samaysan yihiin macdano dhalaali kara oo ka kooban baraf.[7][8]
Qoraalo La Mid ah
[wax ka badal | wax ka badal xogta]- Docay
- Raage
- Farraare
- Cirjeex
- Uraano
- Bluto
- Waxaraxir
- Meere
- Dhul
- Cir
- Meere Dhagaxley
- Dayax
- Dayaxa meere
- Qorax
- Xidig
- Meere
- Dhul badhe
- Cilmiga Xidigaha
- Bahda Qoraxdu Midaysay
- Qorax
Xigasho
[wax ka badal | wax ka badal xogta]- ↑ "meeraha 5aad ee ugu dhow qoraxda"
- ↑ "Cirjeex waa kan ugu weyn meerayaasha Bahda Qoraxdu Midaysay."
- ↑ "dhagax iyo baraf"
- ↑ Pappalardo, R T. "Nuqul Archive". Waxaa laga kaydiyay the original 2007-09-30. Soo qaatay 2006-01-16. Barameter aan la aqoon
|ciwaan=ignored (caawin) - ↑ "koowaad ee ugu dayaxa badan dhamaan meereyaasha Bahda Qoraxdu Midaysay."
- ↑ Neefaha Waawayn ee Bahda Qoraxdu Midaysay
- ↑ "Cirjeex iyo Raage"
- ↑ "isku dhisyo haydarojiin iyo hiliyaam"
Maqaalkan waa la bilaabay. Hadii aad wax ka taqaanid fadlan ka caawi Wikipedia in aad Wax ku dartid. Qoraalkaagu ha noqdo mid faa'iido leh oo dhexdhexaad ah.