Murcanyo

Ka Wikipedia

Murcanyo waa magaalo xeebeed ku taal waqooyiga bari gobolka Bari ee Soomaaliya . Waxay ku taalaa maamul goboleedka Puntland .


Taariikh[wax ka badal | wax ka badal xogta]

Murcanyo waa magaalo xeebeed ka tirsan degaanka Caluula, boosaaso waxay u jirta 79 mayl (127km), waa magaalo qadiimi ah. Sannadkii 1872 waxaa magaalada degenaa dad lagu qiyaasaayay 600-700 oo qof. Magaalada waxaa xilligaa xukumi jiray Suldaanada Majeerteen. Magaalada Waxay lahayd afar masaajid. Murcanyo waa tuulo si xawli u kortay, waxaana ku badan qabiilka Ideris Muuse.

Magaalada waxaa la asaasay qiyaastii [[1780[[ -1790 waxaa tiirkii ugu horeeyay ka taagay Faatax Faahiye oo ahaa nin u dhashay Beesha Yuusuf Suldaan, Cismaan Maxamuud.

Markii ugu horaysay magaaladda waxa uu ka qoday ceelka-caanka ah ee Tiyeega, isaga sidoo kalena xaliyay khilaaf ka jiray dhanka Xijiyadda waxa uuna xad u sameeyay xijiyada ku yaalay buuraha sare ee Murcanyood.

Faatax Faahiye marna kama mid aheyn xiriirna lama laheyn Boqortooyadii Bahdir ee Baargaal degeneed.

Faatax Faahiye waxa uu mudo ku soo noolaa magaalada Harar, waxa uu ka bilaabay deegaanka Tayeega ceelkii u horeeyay oo qodaal ah waana ku guulaystay in uu helo biyo macaan badan oo ah asaaskii iyo saldhigii ugu horeeyay oo ay noqoto degaan.

Waxay noqotay magaalo ganacsi waxaa usoo guuray dad badan gaar ahaan beesha Yuusuf Suldaan.

Murcanyo tartiib tartiib ayay usoo waynaatay waxaa bilaamay safaro ka imanaya carabta doonleyda reer Yamaneed ah oo badeecado keensanaayaan Murcanyo.

Faatax Faahiye waxa uu sameeyay maamulka dekada magaalada Murcanyo. Waxaa dhulka Soomaaliya yimi kaaliyihii xaga siyaasada wakiilka uga ahaa Cadan ninkaasu waxa uu yimi Murcanyo, Xiligaas waxay ka koobnayd 85 guri.

Taariikhda marka ee eheed 1810 markii oo geeriyooday Halgamaa Faatax Faahiye, waxaa xukunka boqortooyada gacanta ku dhigay wiilkiisii Cabdi Faatax Faahiye waxayna magaalada noqotay magaalo weyn.

Murcanyo waxa ee yeelatay meelo fardaha caws loogu beero qayb kamid ah neh tababar lagu qaato, xiliyadaas waxaa bilaamayay colaado sokeeye oo Soomaliya ka jiray

Markii lasoo gaaray dhamaadkii qarnigii 19 aad iyo bilawgii kii 20 aad waxay Murcanyo ahayd dhulkii ugu fiicnaa xaga dhaqaalaha degenaanta iyo magac ahaanba dhulkii majeerteenya la oran jiray.

Markii uu bilaamay halgankii Sayid Maxamed Cabdulle Xasan waxay ahayd meelahii uu ku xusay geeraaradiisa midkood.

Maamulka[wax ka badal | wax ka badal xogta]

Bishii Abriil 8, 2013, dawladda Puntland waxay ku dhawaaqday abuuritaanka iskaashi goboleed cusub oo lala yeelanayo magaalada Murcanyo iyo Raas Caseyr, iskaashi goboleedkaas oo loo magacaabay Gees Gardafuul, waxayna ka kooban tahay 4 degmo. Cabdiraxmaan muuse cumar ayaa dowlad goboleedka u magacaawday in uu noqdo duqa degmada murcanyo, wuxuuna abuuray golaha degmada. Waxaa jira 9 tuulo hoostaga degmada murcanyo oo kala ah:

Gars, Qajawe, Dhurbo, Galgala Geesaley, Xaabo, Tayeega, Hoodaa, Haqeyn.