Xuseen Bin Cali Bin Abii Daalib

Ka Wikipedia

Xuseen bin Cali bin Abi Daalib waxaa awoow u ahaa Nebi Muxamed (n.n.k.h), hooyadii waa gabadha nabiga scw faaduma, aabihiina Khaliif ar-Rashiid Cali bin Abi Daalib.

Xuseen wuxuu ku dhashay madiina sanadkii 4H waxaana lagu dilay sanadkii 61H xasuuqii karbalaa asaga iyo qaar badan oo qaraabadiis ah

xuseen bin cali
الحسين بن علي
الحسين ابن علي.svg
saxaabi
xog ku saabsan
aabihiisa: Cali bin abii daalib
hooyadii faadimo rasuul
Dhashay: 4H
Ku dhashay: Madiina
Diintiisa: Islaam
xaaska shahar baano, rabaab bint imra'il qeys
ilmahiisa cali zeynulcaabidiin, sukeyna binti xuseen
walaalihiis xasan bin cali, Zeynaba bint Cali, muxamad ibni xanafiya
Dhintay: 61H
Ku dhintay: karbalaa

Dhalasahdiis iyo barbaaritaankiis[wax ka badal | wax ka badal xogta]

Xuseen waxa uu ku dhashay magaalada Madiina sanadkii 4aad ee hijiriga oo waafaqsan 626 miilaadi, wuxuu sanad ka yaraa walaalkiis Xasan bin cali[1] Markuu dhashay waxaa loo geeyay nabiga scw dhagaha ayuu uga aadaamay wan ayuuna uga waqlalay, waxa oo u bixiyay magaca xuseen[2].

Xuseen iyo walaalkiis xasan waxey ku soo ag koreen hooyadood iyo aabahood, nabiga scw aad buu u jeclaa wuxuu u wadi jiray masaajidka, waxaa dhici jirtay inay dusha ka fuulaan marka oo sujuujo[3], Nabiga scw waxa oo ku sheegay labadoodu inay yihiin sayidyaalka dhalinyarada ahlu janaha [4].

Sanadkii 11aad ee hijiriga waxaa dhintay nabiga scw, xuseen xiligaas wuxuu jiray 6 sano ama 7sano [5], isla sanadkaas waxaa dhimatay hooyadiis faadumo.

Waqtigii khulafa raashidiin[wax ka badal | wax ka badal xogta]

Markuu dhintay nabiga scw abuubakar sadiiq ayaa qabtay xilka umada. Mudadii abuubakar wax saas u badan oo ku saabsan xuseen lagama yaqaan.

Cumar bin khadaab waqtigiisa waxa oo xasan iyo xuseen ugu qoray diiwaanka mushaar lamid ah kuwa ahlu badar, waxa oo ka hormariyay kana fadilay wiilkiis cabdulaahi bin cumar[6].

Waagii Khaliifka sedexaad cusmaan bin cafaan xuseen iyo walaalkiis xasan waxay ku biireen ciidanka u baxaya jihaadka, sanadkii 27H\647 waxay qeyb ka noqdeen dagaalada lagu furanaayay ifriiqiya[7], sidoo kale waxey ka qeyb ka ahaayeen duulaan muslimiinta ay ku qaadeen magaalada dabaristaan sanadkii 30H iyo magaalada jurjaan waxaana hogaamiya ka ahaa saciid bin caas[8].

khilaafada aabihiis cali[wax ka badal | wax ka badal xogta]

Markii la dilay Cusmaan bin cafaan 35H waxaa khilaafada loo caleemo saaray xuseen aabihiis Cali bin Abii daalib, laakin wuxuu ku soo beegmay waqti fitno badan ay jirto, waxaa mucaaraday Mucaawiya, Caaisho iyo Saxaabo kale oo badan, xuseen iyo walaalkiis Xasan waxey u wareegeen Ciraaq gaar ahaan magaalada Kuufa oo abahood Cali caasimad ka yeeshay[9], waxayna ku wehliyeen dagaaladii uu galay, sida Dagaalkii ratiga oo Xuseen garabka bidix hogaaminaayay halka Xasan oo garabka midig hor kacaayay[3], sidoo kale Dagaalkii sifiin iyo Dagaalkii nahrawaan ayee qeyb ka ahaayeen. Kitaabka Nahju balaaga sida ku xusan Cali wuu ka celin jiray dagaalada walwal uu ka qabo awgeed inuu go'o faraca rasuulka scw[5].

habeen 21 Ramadaan sanadkii 40aad ee hijiriga waxaa seef sumeesan madaxa looga dhuftay aabihiis Cali bin Abii daalib, taas oo u dhintay sedex bari ka dib, Xasan ayaa loo doortay inuu noqdo hogaamiyaha bedelaayo aabihiis[10], xasan ma uusan jecleen dhiiga muslimiinta ee daadanaayo, wuxuu go'aansaday inuu hishiis la galo Mucaawiya xilkana u dhaafo, Xuseen ayaa aad uga soo horjeestay hishiiska, balse mardambe wuu u hogaansamay walaalkii[11], hishiiska wuxuu dhacay sanadkii 41H, waxaa loo bixiyay sanadkii midnimada.

Waqtigii Mucaawiya[wax ka badal | wax ka badal xogta]

Mudadii dheereed ee mucaawiya xilka haayay (41H-60H) xuseen iyo walaakii Xasan waxay joogeen magaalada madiina dhamaan waxa ku saabsan siyaasad ma ayna galin, waxayna ahaayeen sanad kasta inay aadi jireen Mucaawiya asna si fiican ayuu u wanaajin jiray.

Sanadkii 50H waxaa dhintay Xasan waxa uuna ahaa in la sumeeyay Xuseen ayaa ka dalbay inuu sheego cida uu tuhmaayo laakin Xasan wuu iska diiday, dardaaranka Xasan ayaa ahaa in lagu duugo guriga Caa'isha, Rasuulka scw dhinaciisa, wuxuuna sii raaciyay in leyska daayo hadii laga baqo fitno[12]. Markii la damcay in lafuliyo dardaarankiisa Marwaan oo ka mid ahaa umawiyiinta ayaa ka hor istaagay, xuseen ayaa ku adkeestay in lagu duugo guriga caaisho[13], arintu waxay gaartay in xuseen iyo Marwaan dagaal ku dhawaadaan Sacad bin abii waqaas, Abuu hureyra, Jaabir bin cabdilaahi iyo Cabdulaahi bin Cumar oo ahaayeen odayaasha saxaabada ayaa Xuseen kula taliyeen inuu galin dagaal ee uu meel kale ku duugo walaalkii, sida uu asaguba dardaarankiis ku daray hadii fitino laga baqo [14], xuseen ayaa yeelay waxa oona ku duugay walaalkii Qabuuraha Baqiic.[15]

Markuu dhintay Xasan Mucaawiya waxa uu ka qaaday dadka beeco ah inuu noqdo wiilkiis Yaziid khaliifka mustaqbalka arntaas oo Xuseen aad uga soo horjeestay[16][17], wuxuuna dalbaday in laga dhigo arinta mid shuuro ah.

Dalbashadiisa xilka khilaafada mucaawiya ka dib[wax ka badal | wax ka badal xogta]

Markuu dhintay Mucaawiya Xuseen waxa uu diiday beycada Yaziid, Waxaana soo gaartay waraaqo badan oo ka socota dadka reer Ciraaq kuwaas oo ka dalbanaayay inuu yimaado Ciraaq iyo inay hiil u noqonayaan, Xuseen ayaa u diray Muslim bin caqiil soo uga hubiyo beycadood [18],

Markii ay muuqatay Xuseen inuu xariir la sameynayo reer Ciraaq qaar badan oo wax garad ah ayaa kula taliyeen Xuseen inuu ka joogo oo aadin Ciraaq, waxeyna xasuusiyeen aabihiis iyo walaalkiis waxey kala kulmeen [19], waxaana ka mid ahaa dadkaas walaalkiis Muxamad ibni xanafiya, Cabdulaahi bin Jacfar, Cabdulaahi bin Cabaas, Abuu saciid Al-Khudri iyo qaar badan oo saxaabo iyo taabiciin isugu jira, balse Xuseen ma uusan dhageysan taladooda, waxa uuna ka baxay Makka maalinta tarwiyada 60H asiga iyo Ahlubeydkiisa.

Yaziid markuu ka war helay dhaqaaqa reer Ciraaq iyo Xuseen wuxuu badalay gudoomiyihii Kuufa Nucmaan bin bashiir asigoona badalkiis u magacaabay Cubeydilaahi bin ziyaad oo Basra maamulaayay.

Xasuuqii karbalaa iyo dhimashadiisa[wax ka badal | wax ka badal xogta]

Fadliga xuseen[wax ka badal | wax ka badal xogta]

Sharaf iyo qiimo waxaa ugu filan xuseen inuu ahaa wiil uu awow u yahay rasuulka scw gabadhiisa faadumana dhashay kana mid ah aala beydka rasuulka scw oo fadligooda in badan axaadiista cadeesay, sida xadiiska:-

 وأهل بيتي أذكّركم الله في أهل بيتي أذكّركم الله في أهل بيتي أذكّركم الله في أهل بيتي[أخرجه مسلم(2408)] "Waxaa alla dartii idinku xasuusinayaa ahlu beydkeeya.... waxaa alla dartii idinku xasuusinayaa ahlu beydkeeya... waxaa alla dartii idinku xasuusinayaa ahlu beydkeeya" (muslim: 2408)

Taas ayadoo jirto hadana xuseen waxaa si gaar ah amaantiisa ku yimid axaadiista badan sida:-

قال رسول الله صلّى الله عليه وسلّم حسين مني وأنا من حسين أحب الله من أحب حسينا، حسين سبط من الاسباط. [أخرجه الترمذي'(3775 "Rasuulka scw wuxuu yiri xuseen aniga ayuu iga mid yahay anigana xuseen ayaa ka mid ahay. Ilaah ha jeclaado qofkii xuseen jeclaada xuseen waa farac ka mid ah duriyadeyda" (tirmidi: 3775)


*"Mar ayuu nabiga scw arkay xasan iyo xuseen wuxuuna dhahay: ilaahayow aniga waa jeclahay labadaan ee adigana jeclaaw"(tirmidi: 3783).
*"Usaama bin zeyd alla ha ka raali noqdee wuxuu yiri: xasan iyo iyo xuseen ayaa ku fadhiyeen cajarada rasuulka scw kolkaasuu rasuulka scw yiri labadaan waa wiilasheyda iyo wiilasha ay dhashay inanteeyda Allahayow aniga waan jeclahay ee adigana jeclaaw sidoo kale jeclaaw cid kasta oo jeclaata" (tirmidi: 3769)
*abuu saciid khudri wuxuu dhahay; rasuulka scw ayaa yiri: "xasan iyo xuseen waa labada ee hogaaminaya dhalinta alu janada"(tirmidi:3768)

Xuseen shiicada agtooda[wax ka badal | wax ka badal xogta]

Qoyskiisa[wax ka badal | wax ka badal xogta]

Xigasho[wax ka badal | wax ka badal xogta]

  1. {{استشهاد بكتاب|مؤلف1=محمد بن سعد البغدادي|عنوان=الطبقات الكبرى، متمم الصحابة، الطبقة الخامسة، جـ 1|صفحة=369|مسار=http://shamela.ws/browse.php/book-1689/page-117#page-260%7Cسنة=الطبعة الأولى، 1993م|ناشر=مكتبة الصديق، الطائف|مسار أرشيف=https://web.archive.org/web/20181220231024/http://shamela.ws/browse.php/book-1689/page-117%7Cتاريخ أرشيف=20 ديسمبر 2018}
  2. {{استشهاد بكتاب|مؤلف1=محمد بن سعد البغدادي|عنوان=الطبقات الكبرى، متمم الصحابة، الطبقة الخامسة، جـ 1|صفحة=371|مسار=http://shamela.ws/browse.php/book-1689/page-117#page-262%7Cسنة=الطبعة Archived Diseembar 20, 2018 // Wayback Machine الأولى، 1993م|ناشر=مكتبة الصديق، الطائف|مسار أرشيف=https://web.archive.org/web/20181220231024/http://shamela.ws/browse.php/book-1689/page-117%7C%D8%AA%D8%A7%D8%B1%D9%8A%D8%AE أرشيف=20 ديسمبر 2018
  3. 3.0 3.1 https://jre7almsha3r.yoo7.com/t3711-topic
  4. فضل الحسن والحسين رضي الله عنهما، الموسوعة العقدية، موقع الدرر السنية Archived May 18, 2017 // Wayback Machine</nowiki> {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20170518200117/http://www.dorar.net/enc/aqadia/2810 |date=18 مايو 2017}}</span> </li> <li id="cite_note-:1-5"><span class="mw-cite-backlink">↑ <sup>[[#cite_ref-:1_5-0|5.0]]</sup> <sup>[[#cite_ref-:1_5-1|5.1]]</sup></span> <span class="reference-text">[https://ar.islamway.net/fatwa/36999/%D8%B3%D8%A8%D8%A8-%D9%82%D9%84%D8%A9-%D8%A3%D8%AD%D8%A7%D8%AF%D9%8A%D8%AB-%D8%A3%D9%87%D9%84-%D8%A7%D9%84%D8%A8%D9%8A%D8%AA سبب قلَّة أحاديث أهل البيت، موقع طريق الإسلام، اطلع عليه في 8 أغسطس 2018] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20180808135932/https://ar.islamway.net/fatwa/36999/سبب-قلة-أحاديث-أهل-البيت|date=08 أغسطس 2018}}</span> </li> <li id="cite_note-6"><span class="mw-cite-backlink">[[#cite_ref-6|↑]]</span> <span class="reference-text"> https://www.alqabas.com/article/171322-%D8%B9%D9%84%D8%A7%D9%82%D8%A9-%D8%B9%D9%85%D8%B1-%D8%A8%D9%86-%D8%A7%D9%84%D8%AE%D8%B7%D8%A7%D8%A8-%D8%A8%D8%A7%D9%84%D8%AD%D8%B3%D9%86-%D8%A8%D9%86-%D8%B9%D9%84%D9%8A </span> </li> <li id="cite_note-7"><span class="mw-cite-backlink">[[#cite_ref-7|↑]]</span> <span class="reference-text"><nowiki>{{استشهاد بكتاب|مؤلف1= البلاذريّ، أحمد بن يحيى بن جابر بن داود|عنوان= فُتوح البُلدان، الجزء الأوَّل|صفحة= 225|سنة= 1988م|ناشر= دار ومكتبة الهلال|مكان= بيروت - لُبنان
  5. البداية والنهاية، لابن كثير الدمشقي، الجزء السابع، سنة ثلاثين من الهجرة النبوية علي ويكي مصدر.
  6. الإصابة في تمييز الصحابة، ابن حجر العسقلاني، جـ 2، صـ 69، دار الكتب العلمية، بيروت، 1415 هـ Archived Diseembar 21, 2018 // Wayback Machine Archived 2018-12-21 at the Wayback Machine
  7. {{استشهاد بكتاب|مؤلف1=محمد بن سعد بن منيع البصري الزهري. المتوفى في سنة (230هـ)|مؤلف2=تحقيق: إحسان عباس|عنوان=كتاب الطبقات الكبير، الجزء الثالث. (على موقع المكتبة الشاملة).|مسار=http://shamela.ws/browse.php/book-9351#page-3271%7Cصفحة=38%7Cسنة=1968م%7Cطبعة=الأولى%7Cناشر=دار صادر|مكان=بيروت-لبنان|مسار أرشيف=https://web.archive.org/web/20190511164442/http://shamela.ws/browse.php/book-9351%7Cتاريخ أرشيف=11 مايو 2019
  8. حياة الإمام الحسين (ع)، باقر شريف القرشي - جـ 2 - صـ 115، 116، على المكتبة الشيعية Archived 2017-10-18 at the Wayback Machine
  9. Kala xiriir halkaan
  10. ابن شهر آشوب، المناقب، جـ 4، صـ 44، طبعة انتشارات علامة، قم، 1379 هـ.
  11. سير أعلام النبلاء، لشمس الدين الذهبي، ومن صغار الصحابة، الحسن بن علي بن أبي طالب، جـ 3، صـ 274: 279، طبعة مؤسسة الرسالة، 2001م Archived 2018-08-08 at the Wayback Machine
  12. الأمالي في الحديث، ويُسمى المجالس، لمحمد بن الحسن الطوسي، صـ 160 - 161، طبعة دار الثقافة، قم 1414هـ.
  13. Kala xiriir halkaan
  14. البداية والنهاية، ابن كثير، الجزء الثامن، قصة الحسين بن علي وسبب خروجه من مكة في طلب الإمارة وكيفية مقتله، على ويكي مصدر
  15. أبو جعفر محمد بن جرير الطبري (المتوفى في سنة 310هـ)؛ تحقيق: محمد أبو الفضل إبراهيم (1387هـ/1967م). تاريخ الطبري: تاريخ الرسل والملوك، الجزء الخامس (PDF) (الطبعة الثانية). القاهرة-مصر: دار المعارف. صفحة 353. Archived 2015-04-10 at the Wayback Machine
  16. أبو الفداء الحافظ ابن كثير (المتوفى في سنة 774هـ) (1413هـ/1992م). البداية والنهاية، الجزء الثامن (PDF) (الطبعة الثانية). بيروت-لبنان: مكتبة المعارف. صفحة 159. Archived 2019-05-01 at the Wayback Machine