Faasuliyad

Ka Wikipedia
(Waxaa laga soo toosiyay Digirta cad)
Kani waa maqaal ku saabsan faasuliyada. Maqaalo kale fiiri digir guud, digir, digirta madow, digirta cas, digirta cad
Faasuliyad
midhaha faasuliyada
Kala soocida cilmiga ah
Boqortooyo: Plantae
(darajo la'aan): Angiosperms
(darajo la'aan): Eudicots
(darajo la'aan): Rosids
Dirka: Fabales
Bahka: Digir
Qabiilka: Phaseoleae
Qabyaalad: Phaseolinae
Noocyada: Firi P. vulgaris
Magaca laba-geesoodka ah
Fasuliyad vulgaris
Carl Linnaeus[1]


Fasuliyad (Af Ingiriis : navy bean; Af Carabi : ar‎) Saynis ahaan ka mid ah dhirta lagu magacaabo "Phaseolus vulgaris" iyo "pearl haricot"; waa midho firiley ah oo ka tirsan qoyska digirta guud[2] Waa midho yaryar, qalalan oo leh midab cadaan ah - mararka qaar casuus ah, ama isku midab isku dhafan, taasi oo xajmigeedu ka yaryahay digirta kale iyo guud ahaan bahda digirta.[3] Si la mid ah digirta kale, faasuuliyadu waxay leedahay nafaqo badan oo jidhka dadka iyo xoolaha aad ugu fiican kana helaan fiitamiino badan.[4]

Faasuuliyadu waxay leedahay midab cad, taasi oo keentay in meelo badan oo caalamka ah lagu magacaabo "digitra cad". Gabi ahaan dhirta geedaha faasuuliyadu waa mid dhasha hal mar sanadkii, taasi oo u baahan cimilo iyo biyo kala gedisan.[5]

Faasuuliyadu waxay ka mid tahay geedaha ugu taariikhda dheer ee dadku beeran jireen tan iyo ilbaxnimooyinka ka hor, wakhti hada laga joogo 10,000 sano.[6] Sida caadiga ah faasuliyadu waxaa maanta laga beerta meel kasta oo caalamka ah, marka laga reebo Antaraktika. Wadanada Baraasiil iyo Hindiya aya ugu badan soo saarida iyo beerida digirta qalalan, halka wadanka Shiinaha ugu badan yahay nooca digirta cagaaran. Sanadkii 2010ka waxaa caalamku guud ahaan soo saaray 23 milyan oo digirta guud ah iyo 17.1 milyan oo digirta cagaaran ah.

Noocyada[wax ka badal | wax ka badal xogta]

Noocyada faasuuliyadu waxaa ka mid ah:


  • Kanellini (cannellini), nooc aad caan ugu ah badhtamaha iyo koonfurta wadanka Talyaaniga. Faasuuliyada noocani ahi waa mid ka xajmi waawayn noocyada kale, waxayna aad ugu qaab dhowdahay digirta caadiga ah.
  • Waqooyiga Sare (Great northern), sidoo kale lagu magacaabo "faasuliyad wayne" waa nooc ka mid ah faasuliyada oo aad ugu wayn dhamaan noocyada kale ee faasuliyada. Waxay kaga duwan tahay Kanellini waa muuqaalka iyo qaabdhismeedka firida midhaha. Meelo badan oo caalamka ahi noocan waxay u isticmaalaan in laga sameeyo daqiiqda.
  • Gígantes waxaa laga helaa waqooyiga Afrika iyo deegaano ka mid ah koonfurta Yurub.


Nafaqada Faasuliyada[wax ka badal | wax ka badal xogta]

Guud ahaan digirta oo idil waa mid nafaqo badan u leh jidhka dadka iyo xayawaanka, sababtoo ah ma lahan dux badan, kolestarool iyo sonkor badan. Faasuuliyadu waxay leedahay fiber oo ah mid caawiya caloosha, borotiin iyo awood badan, iyo noocyo badan oo fiitamiin ah. Faa'iida gaarka ah ee laga helo faasuliyada oo kali ah waa nafaqada phosphatidylserine (PS) oo ah mid aad u caawisa jidhka noolaha.[7]

Kaydinta iyo Ilaalada[wax ka badal | wax ka badal xogta]

Guud ahaan faasuliyada qalalan weey ka cimri dheer tahay noocyada kale ee firileyda ah. Marka faasuliyada la warshadeeyo ee la qasaacadeeyo waxay ahaan kartaa mid feresh ah wakhti aad u dheer. Si loo ilaaliyo fiicnida iyo caafimaadka faasuliyada la keydinayo waxay u baahan tahay in la dhigo meel mugdi ah, qalalan oo leh heerkul aan ka hooseynin 75 digri Farenheit.[8]


Muuqaalka[wax ka badal | wax ka badal xogta]

Qoraalo La Xidhiidha[wax ka badal | wax ka badal xogta]


Tixraac[wax ka badal | wax ka badal xogta]

  1. "Nuqul Archive". Waxaa laga kaydiyay the original 2017-10-02. Soo qaatay 2015-09-21.  Barameter aan la aqoon |ciwaan= ignored (caawin)
  2. "Nuqul Archive". Pulse Canada. Waxaa laga kaydiyay the original 13 November 2014. Soo qaatay 30 August 2014.  Barameter aan la aqoon |ciwaan= ignored (caawin)
  3. Senate Bean Soup.
  4. http://www.tarladalal.com/glossary-haricot-beans-708i
  5. "Nuqul Archive". Agricultural Research Service, United States Department of Agriculture. August 19, 2010. Waxaa laga kaydiyay the original September 30, 2015. Soo qaatay September 22, 2013.  Barameter aan la aqoon |ciwaan= ignored (caawin)
  6. Phillips, R.; Rix, M. Random House. ISBN 9780679750246 http://books.google.ca/books/about/Vegetables.html?id=DKVFAAAAYAAJ.  Maqan ama ebar |title= (caawin)
  7. Souci SW, Fachmann E, Kraut H (2008). Food Composition and Nutrition Tables. Medpharm Scientific Publishers Stuttgart.
  8. http://www.eatbydate.com/proteins/beans-peas/beans-shelf-life-expiration-date/. Soo qaatay 23 November 2014.  Maqan ama ebar |title= (caawin)
Wikimedia Commons waxee heysaa war la xiriiro: