Shunburo

Ka Wikipedia
Kani waa maqaal ku saabsan Shunburada. Maqaalo kale fiiri Hadhuudh, garow, masago, digir
Shunburo
Shunburada cad iyo cagaarka ah
Shunburo
Kala soocida cilmiga ah
Boqortooyo: Plantae
(darajo la'aan): Angiosperms
(darajo la'aan): Eudicots
(darajo la'aan): Rosids
Dirka: Fabales
Bahka: Cowsleyda
Duulka: Firi Siser
Noocyada: C. arietinum
Magaca laba-geesoodka ah
Cicer arietinum
Karl Linnaeus
Eray la mid ah[1]
  • Cicer album hort.
  • Cicer arientinium L. [Ku kala duwan dhawaaqa]
  • Cicer arientinum L. [Ku kala duwan dhawaaqa]
  • Cicer edessanum Bornm.
  • Cicer grossum Salisb.
  • Cicer nigrum hort.
  • Cicer physodes Rchb.
  • Cicer rotundum Alef.
  • Cicer sativum Schkuhr
  • Cicer sintenisii Bornm.
  • Ononis crotalarioides M.E.Jones


Shurburo (Af Ingiriis : Chickpea; Af Carabi : ar‎) Saynis ahaan loo yaqaano "Cicer arietinum" waa midho firi ah oo ka baxda geedka loo yaqaan ganbanzo.[2][3] Shunburadu waxay xubin ka tahay dhirta qaniga ku ah nafaqada borotiinka ee firileyda ah, taasi oo ka baxda meelo badan oo dunid ah.[4] Sida lagu ogaaday cilmibaadhis aarkiyooloji ah, geedka shunburada waxaa laga beeran jiray caalamka wakhti aad u dheer oo lagu qiyaasay ilaa 7,500 sano deegaano ka mid ah deegaanada Carada Nafaqeysan ee Bariga Dhexe.


Taariikh[wax ka badal | wax ka badal xogta]

Shunburada cagaaran ee ka baxda wadanka Hindiya

Geedka shunburada waxaa laga beeran jirey caalamka wakhti aad u dheer, taasi oo loo isticmaali jirey cunto ahaan. Asal ahaan geedku wuxuu ka soo jeeda qaarada Aasiya, gaar ahaan deegaanada leh Carada Nafaqada leh. Dhowr cilmibaadhis oo meelo kala duwan lagu sameeyay waxaa lagu ogaaday in meesha ugu taariikhda fog ay tahay deegaano ka mid ah Bariga Dhexe, halkaasi oo ilaa 7,500 sano ka hor lagu beeran jirey. Cilmibaadhis kale waxay sheegtay in ilaa 3,500 sano ka hor laga beeran jirey Shunburada deegaanada koonfurta Turkiga.[5]

Qiyaastii 800 sano C.H (Ciise Hortii) ayaa geedku soo gaadhay deegaanada Waqooyiga Afrika halkaasi oo mudadii xigtay ay uga soo gudubtey qaaraa Afrika iyo Koonfurta Yurub.[6] Sidoo kale, qoraalo la sameeyay sanadkii 1793 oo ka waramayay geedka bunka ayaa waxaa laga dhax helay maqaalo ka hadlaya shunburada ka baxda wadanka Jarmalka, waxaana la odhan kara iney wadankaasi gaadhay wakhti aad uga horeeyay taariikhda kor ku xusan.[7][8]

Muuqaalka[wax ka badal | wax ka badal xogta]

Qoraalo La Xidhiidha[wax ka badal | wax ka badal xogta]


Tixraac[wax ka badal | wax ka badal xogta]

  1. "Nuqul Archive". Waxaa laga kaydiyay the original 2 Bisha Tobnaad 2017. Soo qaatay 22 October 2014.  Barameter aan la aqoon |ciwaan= ignored (caawin); Hubi qiimaynta taariikhda: |archive-date= (caawin)
  2. "Template:Eb9" in the Encyclopædia Britannica, 9th ed., Vol. XI. 1880.
  3. "Nuqul Archive". Waxaa laga kaydiyay the original 12 October 2014. Soo qaatay 21 October 2014.  Barameter aan la aqoon |ciwaan= ignored (caawin)
  4. Philologos (October 21, 2005). The Jewish Daily Forward]] http://www.forward.com/articles/2119/. Soo qaatay 2009-03-28.  Maqan ama ebar |title= (caawin)
  5. Zohary, Daniel and Hopf, Maria, Domestication of Plants in the Old World (third edition), Oxford University Press, 2000, p 110
  6. Nicholas Culpeper. http://www.bibliomania.com/2/1/66/113/frameset.html.  Maqan ama ebar |title= (caawin)
  7. Chickpea[dead link], crnindia.com, retrieved 29 August 2008
  8. Chickpea Archived Luuliyo ama Luulyo 18, 2012 // Wayback Machine, icarda.cgiar.org, retrieved 28 August 2008
Wikimedia Commons waxee heysaa war la xiriiro: