Warsangali
| ||||||||||||
| Meelaha ay ku badan yihiin | ||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| ||||||||||||
| Luqada | ||||||||||||
| Diinta | ||||||||||||
| Dadka ay dhalyo wadagaan | ||||||||||||
|
Awrtable, Leelkase, Dishiishe, reer Darawiish iyo Harti iyo Daarood |
Warsangali (Af Ingiriis : Warsangeli clan; Af Carabi : ar), (sidoo kale loo yaqaano Moorasaante/Awrkii Cirka, Warsengeli, Warsingeli, Oor Singally) waa qabiil kamid ah beelaha HARTI. ee beelwaynta Daaroodka, ee Dadka Soomaalida. Warsengalidu waxay deegaan ku yihiin gobollada waqooyi bari dalka 
Soomaaliya gaar ahaan gobolka Sanaag iyo galbeedka gobolka Bari ee). Iyo Itoobiya (meelo ka mid ah deegaanka Ogaden).[1] Warsengaligu wuxuu ka mid yahay beelaha Harti ee hoostaga Daaroodka.[2] Deegaan ahaan, wuxuu Warsangeli soohdin qabiil la leeyahay Majerteen/Dishiishe/Kaptanle dhinaca bariga, iyo dhinaca koonfureed wuxuu Warsangeli soohdin la leeyahay reer darawiish. Siyaasad ahaan, wuxuu Warsangeli sii aad u la wadaaga qabiilka reer darawiish, tusaale ahaan, xiligaa kooxdii Xaashi.
Hordhac
Warsangali waa qabiil ka mid ah qabiil weynaha Daarood kana sii ah Harti. Qabiilkaan waxuu u badanyahay woqooyiga gaar ahaan gobolada Sanaag,meelaha kale ee degaan waxaa ka mid ah Galbeedka gobolka Bari iyo koonfurta soomaaliya bay, Bakool ilaa Jubbada Hoose. ugu khidmeynayey beeshiisa weyn ee uu garaadka u ahaa wakhtigaas hadaba taariikh ahaan inta la ogyahay waa garaadka keliya oo ku geeriyooda goob dagaal taariikh ahaan inta la ogyahay kaas oo ahaa Garaad umar oo hada ka mid ah beelaha laysku yiraahdo ama ku bohoobey gaashaanbuur hadaba, garaad umar ;waxa uu dhalay 3 wiil oo kala ahaa warsame, muuse, siciid kuwaas oo lahaa dhaxaltooyada sandalada warsangeli wiilashaasi ayaa adeerkood si xoog ah uga muquunsaday iyadoo ay jireen wakhtigaas dagaalo culus sida abahoodba ugu geeriyooday oo lagu xoraynayo deegaanka iyo xuduudaha beel weyta warsangeli harti waxaan suura gashay garaad cali dable in uu noqdo garaadkii warsangeli isaga oo ku qanciyey wiilashii walaalkiis dhalay in uu u sii hayn doono inta ay qaangaar ka noqonayaan balse wiilashu aad ayaay uga xumaadeen dhaca adeerkood ku wado oo rag 20 sano gaaray ma aysan ahayn balse sida la sheegay 18 ilaa 19 inta u dhaxaysa ayaay ahaayeen markii abahood geeriyooday garaad umar waxa uu ahaa nin aad beeshiisu u jeclayd oo karaama badan oo xataa dhamaan garaadadadii ka danbeeyey ilaa suldaan maxuud cali shire waxaay ku dardaarmi jireen in shir kasta oo warsangeli qabsado aya ku duceeyaan duriyadii beesha garaad umar oo la raadiyo xataa hadaanay goobtaas shirka markaas joogin iyadoo ay sheegeen hadii ducada reer garaacumar ay ka dhimantahay shirka warsangeli uu noqan karo mid aan guulaysan sida looga bartay marar badan iskana jira in aad iska hilmaantaan reerkaas mudanka ah markasta oo aad ayahiina ka tashanaysaan hadaba.garaad cali dable waxa uu ahaa halyeey taariikh ku leh mandaqadiisa wuxuuna ahaa in ilbax.
Daarood
Daarood waa beel ka mid ah beelaha Soomaalida kuwaasi oo degan Geeska Afrika. Beesha Daarood waxaay degtaa wadanka Soomaaliya (gobolada dhexe iyo Gedo), wadanka Itoobiya iyo deegaano ka tirsan wadanka Kiinya. Guud ahaan, beesha Daarood waxaa ka farcama reero badan oo ka mid yihiin: Absame, Ogaadeen, Harti (Reer Darawiish, Dishiishe, Majeerteen iyo Warsangali), Lailkase, Mareexaan iyo beelo kale.
Lahjadaha ay ku hadlaan daaroodku waa ay kala duwan yihiin oo iskuma dhowa, tusaale ahaan meesha ay kuwa dega Itoobiya lahjad gooni ah uga hadlaan kuwa dhinaca bari degana lahjad gaara ayay ku hadlaan, kuwa sanaag segana lahjad gaara ayaabay ku hadlaan. Asal ahaan odaygii Daarood ahaa waxa uu ku yimid Yaman Jabarti Ismaaciil isaga oo sheekh ah oo faafinaya diinta Islaamka gaar ahaana waxa uu ka soo degay meel u dhaw degmada Laasqoray ee gobolka Sanaag waxaa uu mudo diinta Islaamka ka faafinayey dhulka Bariga iyo Bartamaha Geeska Afrika. Daarood waxaa dhashay Doombiro Dir.
Sidoo kale fiiri
Tixraac
- ↑ "Collective Punishment", p. 14
- ↑ Cruttenden, C. J. "Memoir on the Western or Edoor Tribes, inhabiting the Somali Coast...". London: Royal Geographical Society. Vol. 19 (1849), pp. 72-73
 |
Wikimedia Commons waxee heysaa war la xiriiro: |