Jump to content

Hawiye

Ka Wikipedia
Hawiye
بنو هوية
Meelaha ay ku badan yihiin
 Soomaaliya
 Itoobiya
 Turkiga
 Kenya
Luqada

Somali

Diinta

Sunni, Wahaabi

Dadka ay dhalyo wadagaan

Dir, Isaaq, Daarood, Raxanweyn iyo qabiilo Soomaali kale

Hawiye (Af Carabi : ar‎,Af Ingiriis : Hawiye) waa beel ka mida qabiilada Soomaalida, kuwaasi oo ku dhaqan deegaano ka tirsan wadanka Soomaaliya, Itoobiya, iyo Kiinya.[1][2] ama laba[3][4] kaga jira badnaanta tirada qabiilooyinka Soomaalida, waxay degaan caasimada Muqdisho[5].

Taariikh

Sida uu qoraa Al-Idriisi oo sanadka 12aad, qabiilka Hawiye waxay ku dhaqaaqeen degmooyinka badweynta ka dhaxeysa Xaafuun ilaa Marka, iyadoo xiriir la leeyahay webiga hoose ee webiga Shabeelle hoose. Waxa uu sheegayaa Al-Idriisi Hawiye inay ahayd qabiilka Soomaaliga ugu horaysa ee laga wada hadlayo Geeska Afrika. Qorayaasha carabka ee soo baxay ka dib, waxay sidoo kale qiraayaan qabiilka Hawiye oo la xiriira Marka iyo dhulka hoose ee Shabeelle. Cibnu Saacid (1214-74), tusaale ahaan, waxa uu ka dhigayaa Marka in ay tahay caasimada Hawiye, kuwaas oo noqonaya ciidamada shan todobaadood oo ku yaal dheelmiyo webiga ay dhigato "Niyilka Muqdisho", tixraac wanaagsan oo la xiriira Shabeelle.[6]

Deegaanka

Beelweynta Hawiye waxay wadanka Soomaaliya ka degtaa gobolo badan oo ka mid tahay:

  • Shabeellaha Dhexe oo ay beesha Abgaal ugu badantahay
  • Hiiraan oo ay beesha Xawaadle iyo Gugundhabe ugu badantahay
  • Mudug oo 3/5 degmo ay beesha Habargidir iyo Abgaal ku leedahay
  • Galgaduud oo 8/10 degmo ay beelaha Habargidir, Abgaal, Murusade iyo Duduble ku leeyihin
  • Jubbada Dhexe oo ay beesha Sheikhaal dhinac ka dagto
  • Shabellaha Hoose, oo ay beelaha Abgaal, Murusade, Wacdaan, Sheikhaal, Habargidir iyo beelo kala degaano fara badan ku leeyihin
  • Bakool oo ay beesha Jijeele dhinac ka dagaan
  • Sool gaar ahaan Adhicadeeye iyo Qaraaro oo ay beelaha Fiqishini oo Habargidir ka mid ah dagaan

Sidoo kale, waxaa beesha laga helaa wadanka Itoobiya, gaar ahaan:

  • Gobolka Faafan, gaar ahaan degmayaasha Baabile oo Karanle dagan iyo Gursum oo Karanle iyo Sheikhal deganyihiin isla meeshi ah meesha oo Awoowe Hawiye ku aasanyahay.
  • Gobolka Sitti, gaar ahaan Ma'ayso iyo Goljano oo ay beesha Gugundhabe dagto
  • Gobolka Liibaan, gaar ahaan Filtu, Boqolmaayo iyo Qarsaduula oo ay beelaha Dagoodi iyo Karanle Hawiye dagaan
  • Gobolka Afdheer, gaar ahaan Doolo Baay iyo Raaso oo ay beelaha Dagodia iyo Sheikhaal daganyihiin
  • Gobolka Erer, gaar ahaan Maayu Muluqo iyo Qubi oo ay beelaha Murule dagto
  • Gobolka Shabelle, gaar ahaan Mustaaxiil iyo Feerfeer oo ay beelaha Jidle dagaan

Sidoo kale, wadanka Kiinya waxay degaan ku yihiin:

  • Gobolka Wajeer, oo ay beelaha Dagoodi iyo Ajuuran dagaan
  • Gobolka Mandhera, oo ay beesha Murule dagto

Shaxda Beesha

Cali Jimcaale Axmad waa aqoonyahan Hawiye wuxuu sharxay kitaabka la yiraahdo “The Invention of Somalia” laguna daabacay 1995 “The Red Sea Press, Inc. – Lawrenceville, NJ 08648 ee dalka Maraykanka, wuxuu bogiisa ku wariyay oo yiri Hawiye abtirsigeedu waa sidatan:[7]

Hawiye clan tree (simple version).

Template:Tree list

  • Samaale
    • Irir
      • Hawiye
        • Karanle
        • Gugundhabe
          • Molkaal (Molcal)
            • Badi Ade
              • Afgaab
              • Maamiye
              • Subeer
            • Baydisle
            • Saransoor[8]
              • Gaaljecel
                • Barsane
                • Sooranle
                  • Doqondiide
                  • Dirisame
                  • Dar-Waaq
                    • Abtisame
                    • Lahube
                      • Aloofi
                      • Makahiil Omar
              • Degoodi
                • Fai
                • Dumaal
              • Ciise
              • Masarre
          • Jidle alias Murule
            • Abdi (Yabarsein)
            • Kuulow
            • Sharmarke
            • Nacabsoor
          • Jijeele
            • Reer Faqay
            • Reer Wabar
        • Gorgaarte
          • Hiraab
            • Mudulood
              • Udejeen
                • Kheyre Macalin
                • Adan Yacqub
              • Cabdi Sheikh (Sheekhaal)
              • Darandole
                • Hilibi
                  • Cismaan
                  • Moobleen
                    • Magacle
                    • Abidig
                  • Ilaaway
                  • Abgaal (Cali)
                    • Harti
                      • Warsangeli
                      • Suul Harti
                        • Maxamed Caroone
                          • Agoonyar
                          • Owbakar
                            • Reer Imaam
                          • Yabar Maxamed
                        • Nugaale (Habar Nugaal)
                        • Cabdalla Caroone
              • Ciise Harti
                    • Wa'budhan
                      • Galmaax Yonis
                        • Yusuf Galmaax
                          • Maxamed Muuse
                        • Cumar Galmaax
                          • Celi Cumar
                          • Reer Mataan (Abdulle)
                        • Abdulle Galmaax
                • Xuseen Yonis
                  • Sahal Koraaye
                • Adan Yonis
                      • Kabaale Wacbudhan
                        • Saleeban Muse
                        • Xeyle Muse
                      • Dauud
                        • Isaaq Dauud
                        • Yusuf Dauud
                          • Reer Ugaas
                    • Wa'aysle (Warculus)
                      • Saleeban Waceysle
                      • Cumar Saleeban
                        • Dhagaweyne Cumar
                        • Faqay Cumar
                        • Cabdalle Cumar
                          • Cali Gaaf
                          • Absuge
                          • Macalin Dhiblaawe
                      • Abdirahman Saleban
                      • Jibraail Waceysle
                      • Haaruun Waceysle
            • Duduble (Maxamuud Hiraab)
              • Maxamed Camal
              • Maqlisame
              • Owradeen
            • Sheekhaal[9]
              • Loobage
                • Maxamed Cagane
              • Aw-Qudub
            • Habar Gidir
          • Wadalaan
          • Silcis
          • Hawadle[10]
            • Samatalis
              • Dige Samatalis
                  • Ciise Dige
                    • Ibrahim Ciise
                    • Madaxweyne Ciise
                      • Ali Madaxweyne
                      • Yabar Madaxweyne
                      • Abdalle Madaxweyne
                        • Agoon Abdalle
                  • Yabar Dige
                    • Adan Warsame
              • Cabdalle Samatalis
              • Faramage Samatalis
                • Reer Ugaas
              • Yusuf Samatalis
                • Abdi Yusuf
        • Jambeelle
        • Xaskul
          • Owsaan
        • Raarane Hawiye

Template:Tree list/end


Dadka caanka ah Hawiye

Siyaasiyiin

Saraakii milatari

Aqoonyahanno

Ugaasyada iyo Wadaadada

Fanka iyo suugaanta

Sidoo kale fiiri

Tixraac

  1. http://www.lib.utexas.edu/maps/africa/somalia_ethnic_grps_2002.jpg
  2. "Nuqul Archive". Waxaa laga kaydiyay the original 2016-08-18. Soo qaatay 2016-03-08.  Barameter aan la aqoon |ciwaan= ignored (caawin)
  3. "Nuqul Archive". Waxaa laga kaydiyay the original 2005-11-12. Soo qaatay 2016-03-08.  Barameter aan la aqoon |ciwaan= ignored (caawin)
  4. http://www.asylumlaw.org/docs/somalia/ind01b_somalia_ca.pdf
  5. http://news.bbc.co.uk/2/hi/africa/6483427.stm
  6. Lewis, I. M. (1999). A Pastoral Democracy: A Study of Pastoralism and Politics Among the Northern Somali of the Horn of Africa. James Currey Publishers. Retrieved from https://books.google.com/books?id=GWjxR61xAe0C
  7. Ali Jimale Ahmed. Red Sea. p. 123. ISBN 0-932415-98-9 https://books.google.com/books?id=XpdAzRYruCwC&lpg=PA129&dq=Mudulood&pg=PA123#v=onepage&q&f=false.  Maqan ama ebar |title= (caawin)
  8. . p. 1130 https://web.archive.org/web/20230404152746/https://books.google.com/books?id=GREUAAAAIAAJ&dq=Gogondov%C3%B2&pg=PA1130. Waxaa laga kaydiyay the original 2023-04-04. Soo qaatay 2023-02-22.  Barameter aan la aqoon |url-status= ignored (caawin); Maqan ama ebar |title= (caawin)
  9. Bricchetti, Robbecchi. p. 174 https://web.archive.org/web/20230404173812/https://books.google.com/books?id=TmUMAQAAIAAJ&dq=Martille+Herab&pg=PA174. Waxaa laga kaydiyay the original 2023-04-04. Soo qaatay 2023-02-22.  Barameter aan la aqoon |url-status= ignored (caawin); Maqan ama ebar |title= (caawin)
  10. . p. 60 https://web.archive.org/web/20230210032129/https://ibb.co/TqsxNzY. Waxaa laga kaydiyay the original 2023-02-10. Soo qaatay 2023-02-10.  Barameter aan la aqoon |url-status= ignored (caawin); Maqan ama ebar |title= (caawin)
  11. Geographica Italiana, Società. p. 970 https://web.archive.org/web/20220819030015/https://books.google.com/books?id=g64yAQAAMAAJ&dq=Giambelle+&pg=RA1-PA970. Waxaa laga kaydiyay the original 2022-08-19. Soo qaatay 2022-08-19.  Barameter aan la aqoon |url-status= ignored (caawin); Maqan ama ebar |title= (caawin)
  12. . Center for Research and Dialogue. 2005-07-12 http://www.crdsomalia.org/yahya.shtml. Soo qaatay 2010-10-12.  Maqan ama ebar |title= (caawin)
  13. "Nuqul Archive". Waxaa laga kaydiyay the original 2009-06-11. Soo qaatay 2016-03-02.  Barameter aan la aqoon |ciwaan= ignored (caawin)
  14. http://allafrica.com/stories/200902080003.html
Wikimedia Commons waxee heysaa war la xiriiro: