Jump to content

Muuse (beel)

Ka Wikipedia
Muuse Dheriyo
Thiinada guud ee dadka
12,000 (1984 qiyaas)
Meelaha ay ku badan yihiin
Wanlaweyn waa magaalo qadiimi ah oo taariikh dheer leh. Waa degmo ay wada degaan Soomaalida oo dhan, hase yeeshee asal ahaan degmada waxaa degan Shanta Caalimood, oo u kala baxaan shan beelood:

1. Hubeer 2. Barbaare 3. Jambaluul 4. Erdho 5. Hiifmuge

Beelahaas waxay degaan magaalada iyo tuulooyinka ku xeeran degmada. Guddoomiyaha degmada wuxuu ka tirsan yahay beesha Erdho, oo ah beesha ugu badan ee dega magaalada gudaheed. Degmada Wanlaweyn waxay hoos timaadaa 597 tuulo, waxaana ay caan ku tahay ganacsiga xoolaha iyo dhaqashadeeda.

Dadku waa dad ku fiican dhaqashada xoolaha iyo beeraha, waxayna dhaqdaan geela, lo'da, iyo ariga. Wanlaweyn waxay sidoo kale caan ku tahay wax soo saarka beeraha, iyadoo degmo barwaaqo ah oo nabadeed ah.

Sidoo kale, dadka deegaanka waa xoolo-dhaqato, waxaana ay si weyn ugu mashquulsan yihiin wax soo saarka beerahooda. Degmada Wanlaweyn waa mid ka mid ah degmooyinka ugu horeeya ee hoos yimaada gobolka Shabeelaha Hoose.

Wanlaweyn waxaa ku yaal saldhigga milatari ee Belidoogle, oo ay ku sugan yihiin ciidanka gaarka u tababaran ee Soomaaliya iyo tababarayaal Mareykan ah. Wanlaweyn sidoo kale waa magaalo Soomaali u ilbaxsan, oo ka tirsan maamulka Koofur Galbeed ee Soomaaliya.

 Itoobiya
 Jabuuti
Luqada

Af-Soomaali

Diinta

Sunni Islam, Suufi

Dadka ay dhalyo wadagaan

Yibir, Madhibaan, iyo beelo kale.

Muuse (Af Ingiriis : Muse) sidoo kale loo yaqaano beesha muuse cadde "; maantase dad badan waxay u haystaan beel kamid ah beelaha gabooye lakiin mahane ee waa beel ka mid ah beelaha madhibaan ee ka tirsan dadka Soomaalida, kuwaasi oo deegaan ku ah wadanka Soomaaliya iyo Itoobiya.[1]

Hordhac

Beesha Muuse waxay ka tirsan tahay beelaha laga tirada badan yahay ee laga helo deegaano badan oo ka tirsan Geeska Afrika.[2] Intaas waxaa dheer, beeshani waxay si rasmi ah u degaan dhamaan magaalooyinka Somaliland. Sidoo kale, magaalada Jigjiga iyo Diridhabe waxaa ku dhaqan tiro badan oo Madhibaan ah. Caasimada wadanka Djibouti waxaa ku dhaqan tiro badan oo Muuse dheriyo ah.

Magaca beeshu oo sax ah wuxuu ahaa Reer Sheikh Muuse.[3]

Taariikh

Tirokoob la sameeyay 1984kii waxaa lagu sheegay in beesha Muuse ahayd 12,000 qof, kuwaasi oo intooda ugu badan ku noolaayeen Waqooyiga Soomaaliya.[4]

Waxaa taariikhda lagu sheegay in beesha Muuse kasoo farcameen Maxamed Gorgaate Hawiye. Waxay ahaayeen dad ugaadhsato ah, taasi oo keentay in laga sooco bulshada inteeda kale.[5] Dadka Soomaalida ah inteeda u badan waxay ahaan jireen xoolodhaqato iyo beeroley; taasi oo keentay in si khaldan loo arko dadka ugaadhsatada noqday.

Si kastaba ha ahaatee, beesha Muuse, Yibirta iyo Madhibaan iyo dhowr qabiil oo kale waxaa loo yaqaanaa gabooye; taasi oo asal ahaan ka timid xirfada biraha ay beelahasi ku shaqaystaan.

Dadka Caanka ah

Sidoo kale fiiri

Tixraac

Wikimedia Commons waxee heysaa war la xiriiro:
  1. . Adonis & Abbey. p. 10 https://books.google.co.uk/books?id=CXUwAQAAIAAJ.  Maqan ama ebar |title= (caawin)
  2. Chapin Metz, ed., Helen. The Federal Research Division of the Library of Congress http://countrystudies.us/somalia/66.htm. Soo qaatay 18 June 2016.  Maqan ama ebar |title= (caawin)
  3. The Middle East, Issue 4, (Northumberland Press: 2007), p.196
  4. Lewis, I.M. (1999). LIT Verlag Münster. p. 14. ISBN 3825830845 http://www.google.com/books?id=yoMBQCr4LysC. Soo qaatay 23 September 2014.  Maqan ama ebar |title= (caawin)
  5. Jama, Hassan Ali (2005). Verlag Hans Schiler. pp. 97–98. ISBN 3899300750 http://www.google.com/books?id=lAyeNqKK7bQC. Soo qaatay 23 September 2014.  Maqan ama ebar |title= (caawin)